Беларускія пісьменнікі – пра Нобелеўскую лекцыю Алексіевіч
Беларуская пісьменьніца атрымала сёння Нобэлеўскую прэмію з рук швэдскага караля Карла Густава ХVI. Чакаюцца 2-хвілінныя банкетныя прамовы кожнага з лаўрэатаў. Алексеевіч абяцала гаварыць гэтым разам пра сучасную Беларусь.
А Што б дадаў да Нобелеўскай лекцыі лаўрэаткі паэт і палітык Уладзімір Някляеў?
– На Захадзе не надта разумеюць нашыя праблемы, можна сказаць, што ўсе не разумеюць. Варта было сказаць пра тое, што гіне Беларусь як духоўная краіна, як краіна своеасаблівай, унікальнай культуры, і гіне пад націскам хамства, безкультур’я, якое дэманструе сённяшні рэжым.
Таварыства беларускай мовы, а таксама асобныя грамадзяне больш за тыдзень таму пісалі звароты на імя старшыні Белтэлерадыёкампаніі Генадзя Давыдзькі з просьбай паказаць жывую трансляцыю цырымоніі ўручэння Нобелеўскай прэміі за 2015 год. Таксама ў інтэрнэце грамадзяне збіралі подпісы.
Пакуль, акрамя «бягучага радку» ў выпусках навінаў пра тое, што сёлета лаўрэатам Нобелеўскай прэміі па літаратуры стала Святлана Алексіевіч, ніякіх сюжэтаў ні па БТ, ні па АНТ, ні па СТВ не было.
* * *
Нобелеўскі тыдзень у Стакгольме працягваецца. Цырымонія ўзнагароджання прыпадзе акурат на Дзень правоў чалавека, 10 снежня. Праваабаронца Алесь Бяляцкі лічыць такое супадзенне сімвалічным, асабліва ў выпадку з беларускай набелісткай Святланай Алексіевіч.
– У гэтым безумоўна ёсць пэўны сімвалізм. Тым больш што яе творы, па вялікаму рахунку, таксама маюць агульначалавечы, гуманны характар. Маюць дачыненне да асобы, да свабоды кожнага чалавека. А паняткі свабоды і правы чалавека – яны вельмі шчыльна звязаныя паміж сабой.
Цырымонія ўзнагароджання сёлетніх нобелеўскіх лаўрэатаў пройдзе ў бліжэйшы чацвер. Прамую трансляцыю са Стакгольмскага Канцэрт-холу можна будзе пабачыць на сайце Радыё Рацыя. Пачатак трансляцыі а 18-30 па беларускім часе.
* * *
Усё пяцікніжжа Святланы Алексіевіч, за якую пісьменніца атрымала Нобелеўскую прэмію, пераведзенае з расейскае на беларускую мову. Аднак беларускамоўныя варыянты ейных кнігаў знайсці ў продажы значна цяжэй. Аўтарка не выдавалася ў дзяржаўных выдавецтвах Беларусі цягам 20 гадоў. Распавядае крытык Ціхан Чарнякевіч:
– Усе кнігі маюць беларускія пераклады, проста яны выходзілі амаль адначасова з расейскамоўнымі арыгіналамі, а з таго часу ўжо прайшло 30 гадоў. Расейцы зараз спакойна прадаюць гэты пяцітомнік ад выдавецтва “Время”. Каштуе ён каля 90 даляраў. На Беларусі яны добра зарабілі. А беларускія пераклады ляжаць пад спудам, ніхто іх не бачыць, не чытае.
Старыя беларускамоўныя пераклады Святланы Алексіевіч варта не толькі перавыдаць, але і асвяжыць. Бо сама аўтарка пазней уносіла праўкі, дапісвала фрагменты ды вяртала на месца тое, што колісь выкрэсліла савецкая цэнзура.
* * *
Сваімі думкамі дзеліцца папулярны паэта Віталь Рыжкоў:
– Я не разлічваю, не цешу сябе надзеямі пачуць штосьці ў гэтай Нобелеўскай лекцыі таго, чаго я не чуў, што мяне моцна здзівіць. Але мяне вельмі цікавіць падыход Святланы Алексіевіч да гэтай адказнай задачы. Ніводны беларус яшчэ не меў гонару чытаць Нобелеўскую лекцыю ў Стакгольме ў Швецыі. Прынамісі мяне цікавілі літаратурныя беларусы.
У сваю чаргу крытык Ціхан Чарнякевіч не супраць зрабіць беларускамоўны варыянт сённяшняй Нобэлеўскае лекцыі. Менавіта Ціхан займаўся перакладам апошняе кнігі Святланы Алексіевіч “Час сэконд-хэнд”.
– Калі ўзнікне праблема, то без праблем. Але, я думаю, што сённяшняя прамова разыйдзецца і па ўсіх беларускамоўных сайтах і будзе імгненна перакладацца. Увогуле ўвесь тыдзень будзе насычаны прозвішчам Алексіевіч, кожнае слова ўжо цяпер ловіцца, пастаянна ідуць інтэрв’ю, прэс-каферэнцыі. Шведскія газеты бяруць інтэрв’ю, нашы СМІ таксама. Таму, я думаю, у гэтым патрэбы не ўзнікне.
Нобелеўскую лекцыю Святланы Алексіевіч можа будзе пабачыць на сайце Беларускага Радыё Рацыя. Пачатак сёньня а 19-30 паводле беларускага часу.
Стас Дэдэрка, Беларускае Радыё Рацыя
Глядзіце таксама
