Чаму Лукашэнка не можа сысці добраахвотна і што чакае Беларусь?
Чаму Лукашэнка не можа сысці добраахвотна і што чакае Беларусь у выпадку перамогі рэвалюцыі? Гэта пытанні, якія цікавяць цяпер замежную прэсу.
Падрабязнасці даведаемся ў аглядзе замежнай прэсы ад Кастуся Багушэвіча:
– Аўтар украінскай службы „Радыё Свабода” пісьменнік Андрый Любка піша: у мяне асаблівае стаўленне да Беларусі, мясцовых выбараў і Лукашэнкі, таму што ў 2006 годзе, пасля чарговых прэзідэнцкіх выбараў, мне давялося прыняць удзел у няўдалай спробе рэвалюцыі ў Менску, правесці 15 дзён у знакамітай сёння турме Акрэсціна і стаць персонай нон-грата ў гэтай краіне. Дык вось, што й казаць, усе гэтыя гады я горача падтрымліваю беларускую апазіцыю. Чакаць трэба было доўга! Былі гады, калі Лукашэнка здаваўся вечным, і яго ідэя зрабіць сына пераемнікам была цалкам рэалістычнай. Але часы змяніліся, беларускі дыктатар страціў палітычнае „чуццё”, памылка за памылкай і ўрэшце ён проста зганьбіў усіх. Сёння казаць пра тое, якой будзе Беларусь пасля цяперашняга крызісу, рана; зразумела адно — гэта дакладна не будзе так, як было раней. Вярнуцца немагчыма. Я вельмі радуюся за беларусаў у гэтыя дні, бо моманты нацыянальнага ўзвышэння, адзінства, пачуцця братэрства і непераможнасці, якія дае рэвалюцыя, з’яўляюцца аднымі з лепшых у жыцці. Я ніколі не любіў свой народ так моцна, як падчас Рэвалюцыі Годнасці. Убачыўшы, што стомленыя і адчайныя людзі, прыдушаныя Галадаморам і Савецкім Саюзам, знясіленыя эканамічнымі крызісамі і вечнымі расчараваннямі ў палітыцы, раптам выйшлі на вуліцы, каб змагацца за высакародныя ідэалы, дэмакратыю і правы чалавека. Але рэвалюцыі хутка праходзяць, і доўгія шэрыя гады пачынаюцца зноў, будні, калі трэба проста зрабіць сваю працу — пабудаваць дзяржаву. На жаль, беларусы не зрабілі хатняга задання, не падрыхтавалі праект рэформаў і не сфармавалі каманду, якая магла б хутка і эфектыўна змяніць урад, каб кіраваць краінай у будучыні. Больш за тое, беларускі народ нават не змог вызначыцца са сваім курсам, таму пытанне „Еўропа ці Расея” разрывае краіну і падзеліць шэрагі пераможцаў у выпадку поспеху. Пратэст у духу «за ўсё добрае супраць усяго злога» прыгожы па форме, але інфантыльны па сваёй сутнасці. Мы ставім падабайкі фатаграфіям з мітынгаў, з радасцю чытаем навіны пра страйкі, але мы, украінцы, таксама ведаем, што пасля рэвалюцыі пачынаюцца самыя страшныя часы — руцінная праца, якую мала хто ацэньвае, палітычныя сваркі паміж пераможцамі, расчараванні і адчай. Мы, украінцы, ведаем, што нават пасля крывавага Майдана могуць прыйсці яшчэ больш страшныя выпрабаванні — замежная агрэсія і вайна. Савецкая мадэль эканомікі, пабудаваная Лукашэнкам, разбурыцца пасля першай спробы рэформаў, а інфляцыя і беспрацоўе прыйдуць у краіну надоўга. Некаторыя ўкраінцы захапляліся Лукашэнкам і яго ўрадам: маўляў, вуліцы замятаюць і калгасы працуюць. Неўзабаве мы ўбачым, што ўсё гэта працавала ў крэдыт — цаной будучага краху. Мы перажывалі гэта ў 1990-я гады: крах эканомікі і прыватызацыя, з’яўленне дзікага капіталізму як пралог да свабоднага рынку. У беларусаў яшчэ доўгі шлях. Таму для маіх шчырых беларускіх сяброў я магу перафразаваць толькі знакамітыя словы Чэрчыля: наперадзе вас не чакае нічога, акрамя крыві, працы, слёз і поту. Таму што пасля перамогі нам давядзецца ўбачыць руіны старой сістэмы і пачаць будаваць новую краіну. Таму што няма барацьбы больш шляхетнай за барацьбу за свабоду. Але перамога прыходзіць не са звяржэннем тырана, не ў эйфарычным спеве гімну на плошчы, не ў абдымках і лунанні нацыянальных сцягоў. Сапраўдная перамога — гэта калі людзі працягваюць змагацца за свабоду праз некалькі гадоў, пасля расчараванняў, крызісаў і няўдач. Шчыра жадаю вам такой перамогі.
„Гульня Лукашэнкі на выжыванне, што далей адбываецца ў Беларусі?” Такім пытаннем задаецца Al Jazeera. Рыторыка Аляксандра Лукашэнкі выклікала страх адносна ўкраінскага сцэнарыя ў Беларусі. Калі 9 жніўня беларусы выйшлі пратэставаць супраць масавай фальсіфікацыі прэзідэнцкіх выбараў, Марат Міхал зразумеў, што жорсткае ўздзеянне міліцыі на людзей непазбежнае. Гэтак было і раней. У снежні 2010 года, пасля таго, як Лукашэнка паводле афіцыйных паказчыкаў набраў звыш 80% галасоў на прэзідэнцкіх выбарах сярод масавых заяў аб фальсіфікацыі галасоў, у сталіцы краіны Менску пачаліся акцыі пратэсту, але іх хутка спынілі спецсілы міліцыі. Падзеі таго года паўплывалі на героя публікацыі Міхала, якому тады было ўсяго 16 гадоў, і палітызавалі яго. Праз дзесяць гадоў малады чалавек выйшаў на вуліцы Менска, каб пратэставаць супраць пятага перавыбрання Лукашэнкі, нягледзячы на вялікую прысутнасць міліцыі. Яго арыштавалі, жорстка збілі і некалькі дзён трымалі пад вартай. Аднак гвалт не стрымліваў Міхала і многіх іншых працягваць пратэставаць супраць Лукашэнкі.
„Мае сваякі заклікалі мяне больш не ўдзельнічаць у акцыях пратэсту. Але калі не я, дык хто будзе? Таму я выйшаў на акцыю пратэсту, нягледзячы на папярэджанні”, — сказаў Міхал у каментары Аль-Джазіры. 16 жніўня да яго далучылася больш за 200 000 чалавек, якія сабраліся ў цэнтры сталіцы, і, па словах некаторых, гэта самая вялікая апазіцыйная дэманстрацыя ў найноўшай гісторыі Беларусі. Тым часам работнікі розных дзяржаўных заводаў і ўстаноў абвясцілі забастоўкі ў знак салідарнасці з пратэстоўцамі, а відэаматэрыялы супрацоўнікаў сілавых структур, якія абвяшчаюць аб адстаўцы, распаўсюджвалі ў сацыяльных сетках. Нягледзячы на ўзмацненне апазіцыі, Лукашэнка застаецца нязгодным. Ён адхіліў заклікі да правядзення новых выбараў і замест гэтага прапанаваў унесці змены ў Канстытуцыю з мэтай пераразмеркавання выканаўчай улады. Ён таксама звярнуўся да прэзідэнта Расеі Уладзіміра Пуціна з просьбай аб дапамозе, што выклікала асцярогі з-за магчымасці расейскага ваеннага ўмяшання, падобнага да таго, што адбылося ва Украіне ў 2014 годзе. Але, на думку аналітыкаў, тое, што будзе далей у Беларусі, будзе вызначацца не толькі прынятымі ў Маскве рашэннямі, але і трываласцю мітынгоўцаў, такіх як Міхал, і здольнасцю падтрымліваць масавую мабілізацыю на месцах. Хоць паводзіны Лукашэнкі выклікаюць асцярогі з нагоды ўкраінскага сцэнара ў Беларусі, расейскай ваеннай інтэрвенцыі, падобна, не будзе. Па словах Антона Барбашына, навуковага супрацоўніка Атлантычнай рады, акрамя непрыязнасці Крамля да беларускага прэзідэнта, робіць такі сцэнар малаверагодным той факт, што любое ваеннае дзеянне для расейскага кіраўніцтва будзе вельмі дарагім. Гэта азначала б далейшае пагаршэнне адносін з Захадам і больш жорсткія санкцыі. Хоць Лукашэнка спрабуе паказаць антырасейскія настроі ў дзеяннях апазіцыі, беларускія акцыі пратэсту не прадэманстравалі аніякіх нацыяналістычных наратываў, сказаў Барбашын. І хоць Беларусь трапляе ў сферу ўплыву Расеі, яна не мае галоўнай расейскай ваеннай базы, у адрозненне ад Крымскага паўвострава ва Украіне, які быў анэксаваны Расеяй у 2014 годзе. На думку Барбашына, „армянскі сцэнар” у Беларусі больш верагодны за ўкраінскі. Хоць ваеннае ўмяшанне з боку Расеі застаецца малаверагодным, адстаўка Лукашэнкі таксама маларэальная. Па словах Аляксея Братачкіна, гісторыка і выкладчыка Еўрапейскага каледжа свабодных мастацтваў у Беларусі, страх пераследу ўскладняе яго сыход. За час свайго 26-гадовага праўлення ім здзейснена шмат злачынстваў, у тым ліку гвалтоўныя знікненні шэрагу палітыкаў, бізнесоўцаў і журналістаў, якія крытычна ставіліся да яго прэзідэнцтва.
Па словах Марата Міхала, імпульс пратэсту наўрад ці замарудзіцца цяпер, адна з асноўных прычынаў — цяпер грамадства ўжо не праглынае выпадкі масавых фальсіфікацый выбараў.
Беларускае Радыё Рацыя
Глядзіце таксама
