Cусветная прэса пра Беларусь: Пакуль без беларускай «вясны»
Варта пазбягаць: паўторныя перамовы з Лукашэнкам маральна і палітычна няправільныя. Свет знаёміцца з беларусамі, якія падманам прымусілі Расею страляць па сваіх. Грамадзянская супольнасць Беларусі змагаецца за будучыню ў Еўропе.
«Дамаўляцца з дыктатарам Беларусі азначала б узнагародзіць яго за ўдзел у вайне супраць Украіны і пагадзіцца на рэпрэсіі супраць апазіцыйна настроеных беларусаў. Гэта адкрыла б дзверы і для Пуціна», – піша еўрапейскае выданне Euronews.
„Апошнія тыдні Беларусь пасылае Захаду супярэчлівыя сігналы. З аднаго боку, гэта сведчыла пра зацікаўленасць у выхадзе з заходняй дыпламатычнай ізаляцыі. Менск прымаў міністра замежных справаў Вугоршчыны Петэра Сіярта, выказаў падтрымку «міру» ва Украіне і вызваліў аднаго палітвязня — кіраўніцу Саюзу палякаў Беларусі Анджаліку Борыс, якая знаходзіцца пад вартай з сакавіка 2021 года. З другога боку, загадзя анансаванае размяшчэнне расейскай ядзернай зброі ў Беларусі, аднаўленне авіярэйсу Тэгеран-Менск, пра што было ўзгоднена падчас візіту Аляксандра Лукашэнкі ў Іран, што патэнцыйна прадвяшчае новы віток міграцыйнага крызісу на ўсходніх межах ЕЗ, і ўзмацненне рэпрэсій супраць актывістаў грамадзянскай супольнасці – усё гэта паказвае на тое, што Захаду варта ігнараваць «жэсты добрай волі» менскага рэжыму. Здаецца, разгараецца дыскусія наконт таго, ці варта зноў спрабаваць аднавіць кантакты з рэжымам Лукашэнкі. Такая ўверцюра пашкодзіла б заходняму курсу як на Беларусь, так і на ўвесь рэгіён.
Лукашэнку не трэба ўзнагароджваць за яго правіны. Паўторнае ўзаемадзеянне з Лукашэнкам было б маральна няправільным. Гэта азначала б узнагародзіць яго за ролю ў вайне супраць Украіны. Менск перадае Расеі тэрыторыю, паветраную прастору, палігоны, матэрыяльна-тэхнічнае забеспячэнне і іншыя сродкі, што істотна палегчыла расейскую агрэсію. За гэта Менску трэба чакаць поўнай адказнасці і недаравання», – заклікае еўрапейскае выданне.
Лукашэнка – паплечнік Пуціна – назваў беларусаў, якія ваююць за Украіну, «шалёнымі грамадзянамі», але з усіх замежных вайскоўцаў, якія ваююць ва Украіне, беларускія добраахвотнікі ў значнай ступені разглядаюцца сваімі аднагодкамі як адны з самых дысцыплінаваных і найбольш адказных. «Беларускія добраахвотнікі смяюцца, распавядаючы пра аднаго са сваіх камандзіраў, які падманам прымусіў расейцаў нанесці артылерыйскі залп па іх уласных пазіцыях каля разбуранага вайной соляздабыўнога гораду Бахмут», – вітаў беларусаў у вайне на гэтым тыдні еўрапейскі штотыднёвік Politico.
«Пасля таго, як яны пераадолелі траншэю, камандзір выкарыстаў рацыю, якую знайшлі на месцы, і выдаўшы сябе за рускага, даў ілжывыя каардынаты для расейскай агнявой місіі. І гэта спрацавала. Полк, названы ў гонар польска-беларускага нацыянальнага героя Каліноўскага, які кіраваў паўстаннем 1863 года супраць Расейскай імперыі, страціў як мінімум паўтузіна добраахвотнікаў, у тым ліку снайпера Зміцера Апаносовіча, які загінуў у баі за Ірпень пасля таго, як трапіў пад абстрэл. Беларусы з батальёна Каліноўскага сціпла ацэньваюць свае подзвігі, настойваючы на тым, што яны нічым не лепшыя за іншых ваяроў, якія абараняюць Украіну. Дома на Радзіме не ўсе падзяляюць іх погляды. Апытанне грамадскай думкі, праведзенае летась для брытанскага Chatham House, паказала, што 30 працэнтаў беларусаў падтрымліваюць уварванне Расеі. Аднак у батальёне ведаюць, што расейцы думаюць пра беларусаў на ўкраінскай перадавой. «Мы пазбягаем размаўляць па-беларуску па рацыях — калі расейцы ведаюць, што мы насупраць іх, яны ўсяляк атакуюць нас», – цытуе беларускіх ваяроў ва Украіне еўрапейскі штотыднёвік.
Беларусь застаецца адным з самых вялікіх выклікаў для знешняй палітыкі ЕЗ. Як і кожная дэмакратыя патрабуе здаровай грамадзянскай супольнасці, каб трымаць свой урад пад кантролем. «Нягледзячы на тое, што прагрэс ідзе павольна, прасоўванне дэмакратыі ў Беларусі мае жыццёва важнае значэнне. Менавіта таму грамадзянская супольнасць краіны апынулася ў цэнтры ўвагі Аляксандра Лукашэнкі, аўтакрата, які кіруе Беларуссю амаль тры дзесяцігоддзі», – піша еўрапейскае аналітычные выданне The Emerging Europe.
„У барацьбе за ўладу рэжым Лукашэнкі рызыкуе будучыняй Беларусі. Што тычыцца правоў чалавека, Еўропа, якая развіваецца, застаецца падзеленым рэгіёнам. Спрэчныя прэзідэнцкія выбары ў 2020 годзе і масавыя пратэсты, якія рушылі за імі, прывялі да ўзмацнення рэпрэсій супраць актывістаў і арганізацый грамадзянскай супольнасці. Еўразвяз увёў санкцыі ў дачыненні да Беларусі з-за нелегітымных выбараў, у выніку чаго Лукашэнка вывеў краіну з ініцыятывы ЕЗ «Усходняе партнёрства» — форуму, мэтай якога з’яўляецца садзейнічанне больш цесным сувязям паміж ЕЗ і Беларуссю, Украінай, Малдовай і Грузіяй, Арменіяй і Азербайджанам. Сітуацыя толькі пагоршылася пасля расейскага ўварвання ва Украіну ў 2022 годзе. Паводле звестак праваабарончага цэнтра «Вясна», на травень 2023 года ў Беларусі налічваецца 1501 палітвязень, сярод якіх шмат студэнтаў. Пасля актаў сабатажу на расейскіх лініях паставак, якія ідуць праз Беларусь, урад увёў смяротнае пакаранне за тое, што палічыў «дзяржаўнай здрадай». Заходнія палітыкі ў значнай ступені не змаглі ўсвядоміць траўму, якую перажыла беларуская грамадзянская супольнасць за апошнія гады. Дзесяцігоддзі працы большасці арганізацый былі знішчаны, а пакаленне актывістаў пацярпела праз зневажальны і дэгуманны досвед зняволення, вымушанай міграцыі, арыштаў і дзяржаўнага пераследу», – канстатуе еўрапейскае выданне.
Агляд сусветнай прэсы пра Беларусь падрыхтавала Вольга Сямашка
