Ці родная для Лукашэнкі беларуская мова?
Дзяржаўная інфармацыйная агенцыя БелТА паведаміла пра ўдзел Аляксандра Лукашэнкі ў перапісе насельніцтва. У навіне, якая грунтавалася на інфармацыі прэс-сакратаркі Наталлі Эйсмант, акцэнтавалася ўвага не толькі на адказных паводзінах кіраўніка дзяржавы адносна збора статыстычных звестак. Гэты мэсыдж зразумелы без асаблівых тлумачэнняў: усім узяць за прыклад і без лішніх сумневаў падзяліцца з дзяржавай дадзенымі пра крыніцы прыбыткаў, наяўнасць нерухомасці і колькасць кустоў парэчкі. Асаблівую ўвагу аўтары паведамлення надалі моўнаму пытанню. “Запаўняў анкету прэзідэнт на рускай мове, а ў радку “родная мова” (засвоеная першай у раннім дзяцінстве) пазначыў беларускую”, — паведаміла прэс-сакратарка.
Інфармаванне грамадства пра моўныя прыярытэты першай асобы дзяржавы наўрад ці можна лічыць самадзейнасцю прэс-службы. Сам факт такой падачы інфармацыі сведчыць пра пэўныя мэсыджы, якія ўлада адпраўляе беларусам. Што цікава, фармулёўка адказу прэс-сакратаркі настолькі хітрая, што адразу некалькі груп беларусаў могуць прачытаць гэты мэсыдж у пазітыўным значэнні. Напрыклад, рускамоўныя грамадзяне ўспрымуць паведамленне, у якім зазначана, што прэзідэнт запоўніў бланкі ўсё-такі па-расейску, з адчуваннем, што ў краіне захоўваецца моўны статус-кво. Гэта значыць, беларускай мове па-ранейшаму будзе надавацца дэкаратыўная функцыя, калі мова прысутнічае ў грамадскім жыцці і ў прасторы населеных пунктаў як фармальны маркер прыналежнасці да канкрэтнай тэрыторыі. Беларускамоўныя грамадзяне ў адказе Аляксандра Лукашэнкі, які пазначыў у якасці роднай мовы беларускую, таксама могуць убачыць добры знак. Маўляў, усё-такі прысутнічае ў гэтым чалавеку мінімальная павага да роднай мовы. Адпаведна, не ўсё страчана. Словам, ад такога адказу застануцца задаволенымі дзве палярныя групы насельніцтва. Але толькі самыя безнадзейныя аптымісты могуць убачыць у такім пазіцыянаванні прыкметы “мяккай беларусізацыі”. Па вялікім рахунку, улада, якая дэкларуе беларускую мову як родную, але пры гэтым паслугуецца чужой, наўрад ці будзе прымаць канкрэтныя крокі па захаванні і падтрымцы беларускай мовы. Для іх беларуская мова – гэта нешта кшталту старога тэлевізара, які спраўна працуе, але не падтрымлівае новыя фарматы вяшчання. І як бы прызвычаіліся да гэтай скрыні як да малафункцыянальнага прадмету інтэр’еру, але і выкінуць шкада.
Разам з тым, як бы ўтылітарна не падыходзілі ўлады да пытання беларускай мовы, цалкам ігнараваць яе важнасць яны не могуць. Хаця б па дзвюх прычынах. Па-першае, з пункту гледжання цяперашняга кіраўніцтва беларуская мова патрэбная, прынамсі, як страшылка для Крамля. Заўсёды, калі саюзніцкія абдымкі становяцца надта моцнымі, можна папалохаць выпусканнем джына беларускага моўнага нацыяналізма з бутэлькі. Па-другое, і ў ХІХ і ў ХХІ стагоддзях у нашай частцы планеты легітымізацыяй існавання дзяржавы з’яўляецца менавіта наяўнасць нацыянальнай мовы. Нездарма Крэмль надае вялікую ўвагу пытанню абароны правоў рускамоўных. Інакш кажучы, лепшы сродак абароны ад гібрыднай вайны, як выявілася, з’яўляецца не колькасць гарматаў і танкаў, а моцная нацыянальная ідэнтычнасць, асноўным складнікам якой з’яўляецца мова.