“Беларусалім” – кніга жывая і шчырая
“Беларусалім” Паўла Севярынца – дзве кнігі “Золак” і “Сэрца Святла”. Шмат было ўжо сказана пра тэкст.
Мне ўяўляецца так: кнігі Паўла Севярынца жывыя.
“Беларусалім” – кніга шчырая.
І ўсе яе недахопы здымаюцца шчырасцю аўтара.
Гэта яго погляд на свет, яго бачанне барацьбы Дабра і Зла, яго бачанне сучаснага свету праз гісторыю, праз Хрысціянства.
З кніг “Беларусаліма”, асабліва яго другой часткі “Сэрца Святла” паўстае вельмі жывы рамантычны вобраз Беларусі – горад за горадам, мястэчка за мястэчкам, рака за ракой. Прырода. Падрабязнае апісанне гародоў і мястэчак. Гісторыя прадстаўлена зуісім не так, як у падручніку, гэта жывая гісторыя.
Гісторыя жывая для аўтара і яна становіцца жывой для чытача.
У кнізе высокі стыль можа перамяжацца з нізкім стылем, вытанчаная мова з жаргонам. Так, можа падацца смешным, што Марыя-Магдалена – гэта дзяўчынка Люба 16 год, якая спіць з ўсімі і хоча дабрацца да трох лідараў, спакусіць і галоўнага героя, але ёй перашкаджаюць і выганяюць з яе бесаў. Усё гэта апісана вельмі натуралістычна, як яна спакушае кожную ноч хлопчыкаў з пілігрымкі. Але пасля гэта ўсё заканчваецца і дзяўчынка выпраўляецца, яна чагосьці шукае і не ведае, што, а пасля знаходзіць Бога.
У другой кнізе “Беларусаліма” – “Сэрца Святла” паказаны народны ўздым у Беларусі, калі, як ў 2020 годзе, калі як быццам бы ніадкуль, пасля выбараў на вуліцах з’явілася незлічоная плынь людзей з бел-чырвона-белымі сцягамі. А кніга была напісана раней.
Літаратарнае прароцтва ў тым, што народ пайшоў. Народ, які ідзе ў кнізе па палях, гарадах і мястэчках, разнастайны. Там не толькі ўсе канфесіі, але і самыя розныя людзі (пра дзяўчынку я ўжо распавяла).
У тэксце вельмі шмат цытат з Бібліі, сімволікі, у тым ліку сімволіка імёнаў.
Часам ёсць адчуванне недахопу рэдактуры, калі адно і тое ж не зусім удалае параўнанне выкарыстоўваецца шмат разоў.
Але кнігая чытабельная. Чытаецца і зацягвае.
Канечне, у кнігах шмат пра Бога. Усе героі звяртаюцца да Бога і гавораць з ім. Усе чакаюць нечага ад Бога.
Адзін з герояў кніг Паўла Севярынца Леў гіне на Валадарцы, прычым, калі ён трапляе на Валадарку, то адчувае, што ўсе сцены там прапітаныя пакутамі людзей, пачынаючы з паўстання 1863 года.
У кнізе “Сэрца святла” ёсць сцэна расстрэлу – да самага моманту, калі героя ставяць да сценкі.
Праход па калідоры да камеры смяротнікаў.
Гэта той самы момант, які вяртае да “Валадарскай балады”, напіснай Паўлам Севярынцам у 1998 годзе.
“- Вперёд! – нягучна скамандаваў канвойны, і Леў пайшоў. Урачыста. Моўчкі. Прэцэсія. Крокі даваліся цяжка – цела, адвыкшае ад перамяшчэнняў балела і дрыжэла, і спрабавала наапошак ухапіць галавакружных пахаў жыцця. З кармушак смяротнікаў шамацелі пад вентыляцыяй палоскі паперы, нібы лісце ад ветру ў лесе. Гэты шолах, серабрысты, вусцішны, раптам падаўся Ільву ракою часу, што хлынула ў падвал Валадаркі, і бруіць па падлогах, абмывае целы, затапляе ўсю зямлю яму вядомую.
Паварот калідору. Вось дзе, аказваецца, падломваецца жыццё.
– Стоять! (…) Заходим, не оборачиваться.
Каменны куб, дзе аддзяляюць душу ад цела. Катоўня. Колькі вы не адмывайце, хлопцы, колькі не шаруйце палогу і сцены ад пырскаў чалавечай крыві ды мозгу – іх не адмыць. Вапіюць да Госпада, хорам, гулам, наперабой – кроплі душаў паўстанцаў, бамбістаў, падпольшчыкаў, забойцаў, паэтаў, вернікаў і гвалтаўнікоў”.
Кнігі Паўла Севярынца – жывыя, чытабельныя, шчырыя – напісаныя сэрцам – не каменным сэрцам.