Экскурсія па вуліцы Караткевіча
Вуліца Караткевіча ў Воршы – на мяжы паміж рэальнасцю і светам твораў Караткевіча.
Вуліца адлюстраваная ў вершах Караткевіча і ў рамане “Леаніды не вернуцца да Зямлі” (“Нельга забыць”).
На пачатку вуліцы на будынку былой канторы піўзавода – шыльда і гарэльеф з выявай пісьменніка – з 1990 году.
Аўтар гарэльефа – скульптар з Талачына Юры Палякоў.
Падчас экскурсіі гаворым пра тое, што было, ёсць, пра тое чаго няма, і пра тое, што існавала ва ўяўленні і адчуваннях Уладзіміра Караткевіча, а пасля і ў адчуваннях чытачоў.
Вуліца Караткевіча – гістарычны цэнтр Воршы. Вуліца шмат разоў мяняла назву – у 19-ым стагоддзі была Паштовай, пасля пабудовы бровара – Піваваранай, у 20-ыя гады 20-га стагоддзя мела імя Усевалада Ігнатоўскага, пасля – Клімента Варашылава, падчас Другой Сусветнай вайны – зноў Півавараная – толькі па-нямецку, пасля вайны – зноў Варашылава, яшчэ пазней Касманаўтаў, а ўжо вуліцу Касманаўтаў перайменавалі ў вуліцу імя Уладзіміра Караткевіча.
У вершы Уладзімір Караткевіч, як і ў рамане “Нельга забыць” дакладна апісвае вуліцу, дзе стаіць дом яго сям’і.
30 снежня 1961 года Уладзімір Караткевіч піша верш “Вуліца Касманаўтаў”
Вуліца Касманаўтаў збягае ў лагчыну з гары.
Вытокі яе — у горадзе, вусце яе — ў Дняпры.
Мы пройдзем ад вытокаў да вусця.
Да Другой сусветнай вайны на вуліцы было 26 дамоў.
Тут жыў да 1937 рэпрасаваны мастак Мікалай Жызнеўскі (вучань Шышкіна і Левітана – пейзажыст) і яго жонка настаўніца Марыя Іванаўна, рэпрасаваны настаўнік Лазоўскі, 30 евангелістаў, якія жылі ў вялікі доме і былі пакараныя вечнай ссылкай
У жніўні 1937 года на адной вуліцы, якая тады называлася Варашылава, было арыштавана 60 чалавек.
30 снежня 1961 года Уладзімір Караткевіч піша верш
У горадзе без тралейбусаў,
над імклівай нямоўчнай ракой,
На вуліцы Касманаўтаў — хата маці маёй,
На вуліцы Касманаўтаў, дзе ўлетку бубняць чмялі,
На самай мне любай вуліцы з усіх,
што ёсць на зямлі…
Пасталі дамы ў пажары каралавых арабін —
Шаснаццаць аднапавярховых і двухпавярховы адзін.
А поруч з імі узносяцца над стромай садоў залатых
Велічны гмах піўзавода і дом Грамады глухіх.
Колькасць дамоў ўказвае дакладна: “Шаснаццаць аднапавярховых і двухпавярховы адзін”. Пра двухпавярховыя доўга думала: што ж гэта такоеі зразумела, што гэта кантора піўзавода, дзе сядзела дырэкцыя, а цяпер вісіць гарэльеф. .
Цяпер на верхняй частцы вуліцы Караткевіча ў Воршы захаваліся толькі тры старыя прыватныя дамы – №10 (дом Караткевіча), №8 і №6 (дом, у якім ніхто не жыве). На схіле да Дняпра – чатыры прыватныя дамы. Салярныя знакі. вуліца Караткевіча, дом 6, дзе ніхто не жыве.
“Велічны гмах піўзавода” – можна сказаць, што захаваўся часткова і цяпер існуе ў новым фармаце.
Аршанскі піўзавод быў адным з найстарэйшых у Беларусі, быў заснаваны як «Сіндыкат піваварных заводчыкаў Паўночна-Заходняга краю» ў 1883 годзе. Да 1919 года, калі было прынята рашэнне нацыяналізаваць завод, ён належаў сям’і Вайнберг.
На тэрыторыі завода знаходзілася артэзіянская скважына.
У 20-ых на завод прыйшоў працаваць півавар Ян Смажэк, у гонар якога ў 90-ых быў выпушчаны імянны гатунак піва. Прапрацаваў ён на заводзе больш за 30 гадоў.
У 70-ыя была праведзеная рэканструкцыя завода па тэхналогіі славацкага бровару.
У 70-ыя гады гаварылі, што людзі з Масквы прыязджаюць адмыслова, каб папіць аршанскага піва.
Выходзім з двара былога піўзавода – звяртаем увагу на замураваную цяпер сцяну. Гаворым пра тое, што ў перыяд росквіту піўзавода сцяна была шкляная і можа было бачыць цыкл – як ідуць пустыя бутэлькі, ў іх заліваецца піва, закаркоўваецца.
Па начах на вуліцы вельмі выразна чуўся гучны грукат піўных бутэлек, якія ішлі па канвееры спачатку пустымі, пасля ў іх залівалася піва і далей – на апошнім этапе бутэлька закаркоўвалася.
Аднойчы ў поўнай закаркаванай пляшцы знайшлі мёртвую мыш, быў вялікі скандал.
Цёмная вуліца.
Перазвон шкляных бутэлек.
Канвеер.