Як разумець: „Развіталіся назаўсёды каля ганку”?



Кніга „Вернасць высокім ідэалам. Максім Гарэцкі (аповесці, апавяданні, успаміны), 2018 год/

Нідзе не напісана пра расстрэл – а толькі „развіталіся назаўсёды каля ганку”, „заўчасна абарвалася яго жыццё”, „памёр”, „потым Гарэцкага не стала”.

Цікава – гэта вынік культурнай палітыкі, якая праводзіцца з 1994 года, ці вынік таго, што сабралі ўспаміны савецкіх часоў і не напісалі каментароў?

Так пра расстрэл пісалі іншасказальна  ў застойную эпоху. 

У кнізе Кніга „Вернасць высокім ідэалам. Максім Гарэцкі (аповесці, апавяданні, успаміны), 2018 год/павінны быць уводзіны, заключэнне.  А іх няма. 

Ёсць выдатная гладкая папера. 

Кніга выйшла ў 2018 годзе, а такое адчуванне, што ў 1975 годзе.  

Гэта было замоўчванне рэпрэсій, якое пачалося ў застойную эпоху.

У гэты ж час былі і напісаныя ўспаміны дачкі і братоў.

Верш Алеся Ружанцова (Алеся Смаленца) “Расстрэл”, ахвяраваны Максіму Гарэцкаму. Верш напісаны ў 1922, Максім Гарэцкі расстраляны ў 1938 годзе.

Максім Гарэцкі быў некалькі разоў на мяжы смяротнага пакарання. Першы раз у 1922 годзе ў Вільні, у турме на Лукішках.

Расстрэл (ахвярую Максіму Гарэцкаму)

Мільганула маланка ў мазгу: «Я памру!»

Й часам думка ў крывавым віру…

I ў самлелае цела так смагла ўтыкнулі

Свае тварыкі гострыя кулі.

I упала яно. I пачуліся енкі

Каля цёмнай цаглянае сьценкі.

Раптам згасьлі ліхтарні… Задыміў папіросай,

Моцна лаяўся хтосьці з матросаў…

На сьнягу чырванела крывавая пляма:

Зачынілась жыцьцёвая брама.

Алесь Ружанцоў (Алесь Смаленец)

05.03.1922

У 1923 годзе Максім Гарэцкі ўжо пераязджае з сям’ёй у Менск. 4 лістапада 1937 года Максім Гарэцкі арыштаваны, расстраляны 10 лютага 1938 года ў Вязьме, а жонцы паведамілі, што прычына смерці – кровазліццё ў мозг.

Рэабілітаваны 15 лістапада 1957 года. 

Максім Гарэцкі мог быць першым беларускім лаўрэатам Нобелеўскай прэміі па літаратуры.

Беларускае Радыё РАЦЫЯ