У Менску і рэгіёнах эканоміка зніжае абароты
Белстат апублікаваў агляд беларускай эканомікі за паўгоддзе ў рэгіянальным разрэзе. Ранейшая структура эканомікі паволі змяняецца, набывае больш сучасны, уласцівы еўрапейскай краіне характар — з ухілам у сферу паслуг. Але апошнія падзеі могуць пакінуць нас і без парасткаў новага, і без надзеі на адраджэнне старога, піша Таццяна Каліноўская ў выданні «Беларусы і рынак».
Менск — гэта пагроза застацца і без прамысловасці, і без ІТ
На першы погляд, пандэмія не нанесла сур’ёзнай шкоды эканоміцы Менска, хоць з-за супрацьэпідэмічных мерапрыемстваў закрываліся цэхі і цэлыя прадпрыемствы, спыняў працу малы і сярэдні бізнес. Але занятасць у сталіцы ў першым паўгоддзі нават узрасла на тысячу чалавек, у межах гэтай лічбы вагалася і колькасць беспрацоўных па методыцы Мінпрацы, ВРП знізіўся толькі на 1, 2%, але ў гэты вынік унеслі ўклад паслугі гасцініц і грамадскага харчавання. Улічваючы, што за першае паўгоддзе мінулага года ВРП павялічыўся на 0, 9%, можна сказаць, што на працягу апошніх двух гадоў прыросту эканомікі горада не было.
Але больш значнае падзенне ВУП Беларусі, у тым ліку і ВРП Менска было спынена за кошт адміністрацыйнага ўмяшання. Прадукцыя, якую на працягу паўгода вырабляла прамысловасць горада, засталася на складах і пагоршыла эканамічную сітуацыю прадпрыемстваў.
Падзення прамысловай вытворчасці ўдалося пазбегнуць (яна склала 99,7 % да першага паўгоддзя 2019 года), але запасы гатовай прадукцыі на складах значна ўзраслі: у першым паўгоддзі мінулага года яны склалі 96,6% сярэднямесячнага аб’ёму вытворчасці, а за аналагічны перыяд цяперашняга — 112,9 %. Прадукцыя прамысловасці прадаецца горш, але па палітычных прычынах на зніжэнне вытворчасці прампрадпрыемствы не пайшлі.
Зніжэнне вытворчасці ў прамысловасці ў Менску — заканамерны працэс. У мінулым годзе індэкс прамысловай вытворчасці ў горадзе склаў 97,2%. Можна сказаць, што прамысловы патэнцыял горада дэградуе, пра гэта кажа і паказчык удзельнай вагі адгружанай інавацыйнай прадукцыі да агульнага аб’ёму прадукцыі: гадамі ён утрымліваецца на ўзроўні каля 17 %. Сур’ёзныя інавацыі наша прамысловасць ужо не пацягне ў сілу ўласнага цяжкага матэрыяльнага становішча, немагчымасці набыць абсталяванне, на якім можна вырабляць інавацыйную прадукцыю. У далейшым сітуацыя толькі пагоршыцца, бо ў першым паўгоддзі інвестыцыі ў машыны і абсталяванне, зробленыя прадпрыемствамі горада, склалі 87 % ад першага паўгоддзя мінулага года. Пры гэтым інвестыцыйная дзейнасць у горадзе не замерла — інвестыцыі ў будаўніча-мантажныя работы склалі 108 % ад узроўню першага паўгоддзя мінулага года.
Здаецца, можна было б не засмучацца паступовай дэградацыяй прамысловасці, бо ў Мінску паспяхова функцыянуюць ІТ-сектар і рознага роду напрамкі сферы паслуг, якія фармуюцца вакол гэтага бурна развіваецца сектара. Экспарт сферы паслуг за першае паўгоддзе 2020 года вырас на 4,4%, на Менск прыпадае больш за 60 % рэспубліканскага экспарту паслуг.
Прадпрыемства ІТ-сферы выплачваюць невялікія падаткі, затое нямала выдаткоўваюць у гарадской сферы паслуг — развіваюць гандаль, грамадскае харчаванне, дадаткую адукацыю, платную медыцыну.
Але апошнія палітычныя падзеі далі старт рэлакацыі некаторых ІТ-кампаній. І калі беларускія айцішнікі знойдуць для сябе прымальнае асяроддзе ў любой з суседніх краін, куды іх актыўна прыцягваюць, то працэс пераезду мінскіх ІТ-кампаній за мяжу прыме незваротны характар. Услед за айцішнікамі, верагодна, пераедзе і частка сферы паслуг, але ў асноўным мінскія кафэ, барбершопы і фітнес-цэнтры закрыюцца. І з часам горад страціць не толькі прамысловы патэнцыял, які да нядаўняга часу складаў аснову яго эканомікі, але і перспектывы ў выглядзе новага высокатэхналагічнага сектара і спадарожных бізнесаў, для развіцця якіх прыклалі нямала намаганняў не толькі дзяржорганы, але і простыя гараджане.
