Вадзім Іосуб: Чым больш грошай надрукуюць, тым ніжэй упадзе беларускі рубель
«У 2021 годзе асноўны ўплыў на эканоміку будзе аказваць той палітычны тупік, у які трапіла краіна. Тут я, на жаль, песіміст. Базавы сцэнар прадугледжвае, што палітычны статус-кво захаваецца. А гэта значыць, што шанцаў ні на які рост не застаецца». Пра эканамічныя вынікі года і пра тое, што чакае беларускую эканоміку ў 2021 годзе, разважае на onliner.by старшы аналітык «Альпары Еўразія» Вадзім Іосуб.
— З эканамічнага пункту гледжання вынікі крыху супярэчлівыя. З аднаго боку, мы маем падзенне ВУП. Хутчэй за ўсё, гэта будзе менш за працэнт. Я думаю, што на фоне пандэміі гэта лепшы вынік у рэгіёне і, магчыма, адзін з лепшых вынікаў у свеце. Але парадокс палягае ў тым, што гэта менш сур’ёзнае, чым у іншых краінах, падзенне дорага абышлося эканоміцы. І далей, хутчэй за ўсё, яно абыдзецца яшчэ даражэй. Справа ў тым, што нармальная рэакцыя ў любой краіне, на любым прадпрыемстве такая: калі з-за «кавіду» зніжаецца попыт, то трэба змяншаць прапанову і зніжаць вытворчасць. Калі не купляюць, то няма сэнсу рабіць тое, што не купляюць, і змяшчаць гэта на склад.
У Беларусі, як звычайна, свой шлях. Нягледзячы на зніжэнне попыту, вытворчасць актыўна працягвалася.
Нарошчваліся складскія запасы. Яны ідуць у плюс да ВУП, дзякуючы ім ВУП упаў не так моцна. Але гэта вялікі ўдар па фінансах прадпрыемстваў, калі выдаткоўваюцца грошы, рэсурсы, нешта вырабляецца, замарожваецца на складзе, не знаходзіць свайго пакупніка. У нас у гэтым годзе рэкорд па стратных прадпрыемствах і рэкорд па суме гэтых страт стратных прадпрыемстваў. Уся гэта вытворчасць, не мела свайго пакупніка, у большай ступені забяспечвалася за кошт крэдытаў. То-бок, гэта яшчэ і павелічэнне крэдытнай нагрузкі.
Пагаворым аб фінансавых выніках. Пры планах на інфляцыю не вышэй за 5% за год па выніках 11 месяцаў мы атрымалі 6,6%. Па беларускіх мерках гэта не так ужо і шмат. Калі не браць у разлік апошнія чатыры гады, то такой інфляцыяй можна было б ганарыцца.
Што тычыцца валютнага рынку, то было два прыкметных скачкі курсу: у канцы сакавіка і ў канцы жніўня. Калі першы скачок быў звязаны з асцярогамі адносна каронавіруса і наступстваў для эканомікі, то другі — з палітычнымі падзеямі, якія прывялі да прававога дэфолту — і, як следства, да недаверу да дзяржаўных інстытутаў наогул і банкаўскай сістэмы ў прыватнасці. У жніўні быў нават двайны ўдар: і па курсе, і па банкаўскіх рэсурсах. Людзі масава выносілі зберажэнні з банкаў — і валютныя, і рублёвыя. Пры гэтым на вынесеныя з банкаў рублі яны актыўна куплялі валюту.
На фоне згаданага прававога дэфолту наўрад ці ўрад ці Нацбанк маглі нешта палепшыць. Больш таго, на самай справе атрымалася не нарабіць самых вялікіх глупстваў. Я маю на ўвазе ўключэнне друкарскага станка. Дапамога дзяржпрадпрыемствам працягвала аказвацца. Выдаваліся дырэктыўныя крэдыты. Але пакуль гэта рабілася ў межах тых сродкаў, якія ёсць ва ўрада. Гэта значыць, грошай на гэта друкаваць не прыйшлося.
У 2021 годзе асноўны ўплыў на эканоміку будзе аказваць той палітычны тупік, у які трапіла краіна. Тут я, на жаль, песіміст. Базавы сцэнар прадугледжвае, што палітычны статус-кво захаваецца. А гэта значыць, што шанцаў ні на які рост не застаецца. Далей ужо ад тактыкі ўрада і Нацбанка залежыць тое, наколькі глыбокім можа аказацца наша падзенне. Калі друкарскі станок усё ж такі не ўключаць, то і падзенне эканомікі будзе дастаткова абмежаваным — у межах 1-2%. Адпаведна, і інфляцыя будзе ў прамежку ад 5 да 10%. Замежныя валюты могуць падаражэць прыкладна на 10%. Даходы насельніцтва ў рэальным выражэнні (з улікам інфляцыі) будуць стагнаваць або таптацца на месцы. У валютным эквіваленце, хутчэй за ўсё, даходы будуць зніжацца.
У нас ёсць дэфіцыт бюджэту, які трэба неяк фінансаваць. А фінансаваць яго, груба кажучы, можна альбо пазыкамі, альбо прыцягваючы грошы за кошт прыватызацыі, альбо, урэшце, надрукаваўшы грошай.
Пра нейкую прыватызацыю ў нас гаворкі не ідзе. З пазыкамі мы вельмі абмежаваныя, па сутнасці, адным крэдыторам — Расіяй і банкам ЕАБР, які падпарадкоўваецца Расіі. Гэта значыць, тут усё будзе шмат у чым залежаць ад добрай волі Расіі. Калі яна будзе працягваць даваць грошы, узнікае пытанне, на якіх умовах. На жаль, гэтыя перамовы зусім не празрыстыя. Мы, напрыклад, не ведаем, на якіх умовах нам збіраюцца даць $ 1,5 млрд. Таксама зусім не зразумела, з якімі ўмовамі стануць звязаныя наступныя крэдыты ад Расіі, калі яны будуць.
Калі гэтых крэдытаў не будзе, то давядзецца праводзіць секвестр бюджэту, гэта значыць сур’ёзна скарачаць выдаткі альбо ўключаць друкарскі станок. Гэтыя развагі датычацца не толькі да праблемы дэфіцыту бюджэту, але і да праблемы пагашэння знешняга доўгу.
Калі друкарскі станок уключаць, тут будзе ўсё залежаць ужо ад магутнасці гэтага станка. Умоўна кажучы, можна надрукаваць мільярд, пяць мільярдаў, дзесяць або сто. І ў кожным выпадку будзе свой сцэнар. Тут сувязь досыць відавочная: чым больш грошай вырашаць надрукаваць, тым вышэй будзе інфляцыя, тым глыбей будзе падзенне беларускага рубля.
Паводле onliner.by. Пераклад „Новы час”
