Прэзідэнт Літвы заклікаў Украіну адмовіцца ад імпарту беларускай электраэнергіі
Прэзідэнт Літвы Гітанас Наўседа, выступаючы 19 сакавіка ў Вярхоўнай радзе, заклікаў Украіну адмовіцца ад імпарту беларускай электраэнергіі ў сувязі з пачаткам працы Беларускай АЭС.
На яго думку, Расія, па праекце якой будуецца атамная станцыя, „не толькі паставіла пад небяспеку здароўе жыхароў рэгіёна, але і імкнецца выкарыстоўваць праект электрастанцыі для пашырэння свайго ўплыву”.
„Усё большая ўразлівасць Беларусі азначае прамую пагрозу інтарэсам не толькі Літвы, але і Украіны. Таму сёння хачу публічна папрасіць улады Украіны і яе народ падтрымаць пазіцыю краін Балтыі адносна Беларускай АЭС і не купляць электраэнергію, вырабленую ў Астраўцы”, — заявіў літоўскі прэзідэнт.
18 сакавіка Гітанас Наўседа пасля перамоваў са сваім украінскім калегам Уладзімірам Зяленскім паведаміў прэсе пра дасягнутую дамоўленасць каардынаваць палітыку сваіх краін адносна БелАЭС, якую ў Еўразвязе лічаць небяспечнай.
Ён адзначыў, што „як Літва, так і Украіна імкнуцца дасягнуць энергетычнай незалежнасці”. „Аднак мы не кантралюем патокі электраэнергіі з Расіі, таму дамовіліся скаардынаваць дзеянні, нашу палітыку, сінхранізаваць яе, асабліва што тычыцца небяспечнай Беларускай АЭС”, — заявіў прэзідэнт Літвы.
Як паведаміла прэс-служба Наўседы, на перамовах з Зяленскім літоўскі прэзідэнт заявіў, што „рашэнне аб недапушчэнні электраэнергіі ад небяспечнай астравецкай АЭС на рынак асабліва важнае для зніжэння геапалітычных, гібрыдных пагроз і пагроз энергетычнай бяспецы ў рэгіёне”. „Астравецкая АЭС — інструмент геапалітычнага ўплыву Расіі. Паколькі Украіна рашуча змагаецца з агрэсіяй гэтай краіны, яна таксама павінна рашуча супрацьстаяць рычагам яе эканамічнага ўплыву”, — лічыць Наўседа.
Прадстаўнікі Літвы неаднаразова заклікалі Украіну адмовіцца ад імпарту беларускага электрычнасці, каб такім чынам не спансаваць далейшае развіццё БелАЭС. Аднак украінскія ўлады афіцыйна не заяўлялі пра рашэнне адмовіцца ад куплі электраэнергіі з Беларусі. З пачатку гэтага года аднавіўся імпарт беларускай электрычнасці, спынены вясной мінулага года. Паводле дадзеных энергетычнай кампаніі „Укрэнерга”, за студзень—люты 2021 года Украіна набыла ў тры разы больш электраэнергіі з Беларусі, чым за ўвесь 2020 год.
Беларуская АЭС узводзіцца паблізу Астраўца (Гарадзенская вобласць), недалёка ад мяжы з Літвой, пераважна за кошт крэдыту Расіі па расійскім праекце ВВЭР-1200 (першы блок гатовы на 99%, другі — на 78%). Генеральным праекціроўшчыкам і генпадрадчыкам будавання станцыі выступае кампанія „АСЭ”, якая ўваходзіць у структуру дзяржкарпарацыі „Расатам”.
Выпрацоўка электраэнергіі на першым блоку БелАЭС пачалася 3 лістапада мінулага года, цяпер ідзе перыяд яго доследна-прамысловай эксплуатацыі. Першы блок плануецца ўвесці ў камерцыйную эксплуатацыю вясной 2021 года, другі — у першай палове 2022 года.
У пачатку лістапада 2020 года Літва на падставе „антыастравецкага” закона заблакавала магчымасць камерцыйных паставак беларускай электрычнасці ў сувязі з энергетычным пускам БелАЭС. У Вільнюсе перакананыя, што будаўніцтва станцыі вядзецца без выканання патрабаванняў бяспекі і экалагічных стандартаў. Беларусь гэтыя прэтэнзіі адхіляе.
11 лютага Еўрапарламент прыняў рэзалюцыю, у якой заклікаў Еўракамісію „шчыльна супрацоўнічаць з беларускімі ўладамі з мэтай прыпынення працэсу камерцыйнай эксплуатацыі да поўнага выканання ўсіх рэкамендацый па выніках стрэс-тэстаў, а таксама належнага інфармавання беларускага грамадства і суседніх краін аб прынятых мерах”. На наступны дзень Міністэрства энергетыкі Беларусі выступіла з заявай, у якой адзначыла, што рэзалюцыя Еўрапарламента носіць „выключна палітызаваны характар”.
4 сакавіка Еўрапейская група рэгулятараў ядзернай бяспекі (ENSREG) зацвердзіла папярэднюю справаздачу ў рамках партнёрскага агляду выканання Беларуссю нацыянальнага плана дзеянняў па выніках стрэс-тэстаў БелАЭС. У папярэдняй справаздачы, падрыхтаванай пасля наведвання станцыі 9—10 лютага экспертамі ENSREG, зробленая выснова, што быў дасягнуты прагрэс у выкананні рэкамендацый, якія тычацца сямі прыярытэтных пытанняў.
Поўная ацэнка выканання ўсіх рэкамендацый будзе зробленая на другім этапе экспертнага агляду, які запланаваны сёлета. Выніковая справаздача ENSREG будзе складзеная пасля заканчэння другога этапу экспертнага агляду.
