Барыс Гарэцкі: Беларусы даюць рады, і беларусы ў любым выпадку за Украіну
Госць Рацыі – намеснік старшыні “Беларускай асацыяцыі журналістаў” Барыс Гарэцкі. Ён распавядае пра першыя дні вайны, якія ён застаў у Кіеве, і эвакуацыю адтуль, а таксама пра беларускіх калегаў, якія былі там.
РР: На пачатку запытаюся, у якім стане цяпер БАЖ? Я так разумею, што ўсе знаходзяцца дзе толькі мажліва па-за межамі Беларусі.
Барыс Гарэцкі: І гэта дадае нам устойлівасці ў пэўным сэнсе. А па-другое, леташняя сітуацыя навучыла беларускіх журналістаў шмат чаму, чаму зараз прыходзіцца вучыцца расейскім журналістам і, на жаль, украінскім. Па-першае, тое, што адбываецца з расейскімі медыя, з блакіроўкамі і ўвядзеннем крымінальнай адказнасці, мы ўжо гэта перажылі і ведаем, як з гэтым жыць. А гэта масавая рэлакацыя і проста неабходнасць эвакуацыі з вайсковых дзеянняў зноўку – шматлікія беларусы гэта перажывалі летась. Вайсковых дзеянняў, дзякуй Богу, у Беларусі не было, але выезд з адным чамаданам, з адным заплечнікам ці нават у тым, у чым ты стаіш мусіш ехаць за мяжу, многім беларускім калегам гэта знаёма. Таму беларусы даюць рады, і беларусы ў любым выпадку за Украіну. А тут ёсць шэраг размоваў, на чыім баку беларускае грамадства. Калі браць журналістаў, больш за сто калег жылі ва Украіне да пачатку вайны, і я сам, і выданні, і персанальна журналісты, таму цяжка западозрыць беларускіх калег у падтрымцы агрэсіі. Гэта вайна, і непрыемна ад таго, што з беларускай тэрыторыі ляцелі ракеты ў тыя месцы, дзе мы, беларусы, таксама знаходзіліся.
РР: Табе асабіста давялося перажыць фактычна дзве эвакуацыі, спачатку з Менска ў Кіеў, а пасля з Кіева. Распавядзі, калі ласка, як пачалася для цябе вайна ва Украіне 24 лютага.
Барыс Гарэцкі: Насамрэч гэта не самы брутальны варыянт, з якім сутыкаліся людзі, але справа ў тым, што Кіеў сур’ёзна патрапіў пад абстрэл у другую ноч, пачынаючы з другога дня вайны. Першую раніцу гучалі сігналы паветранай абароны, да нашых калегаў, якія жылі побач з метро Васількоўская, прыляцела ракета, і мірнае жыццё літаральна за адзін стрэл змяніла свой колер.
З першых хвілін, з першых гадзін у Кіеве многія людзі пачалі кудысьці выязджаць. Былі забітыя выезды, але ў мяне не было спачатку такога плана, што мне трэба кудысьці выехаць, і я спачатку спадзяваўся, што, можа быць, не дойдзе да такой поўнамаштабнай вайны.
РР: І ты быў не адзін, з сям’ёй, з малымі дзецьмі.
Барыс Гарэцкі: Канешне. Мы ўсе пераехалі ў Кіеў, мы адправілі дзяцей у школу і перавезлі ўсе рэчы. Таму трэба было пэўны час падтрыхтавацца і пераасэнсаваць, што далей. Але ў першы дзень мы клаліся спаць, і пачалася вось гэта страляніна, абстрэлы ракетамі, давялося ночыць у бомбасховішчы, таму на наступную раніцу ўжо асаблівых варыянтаў у галаве не было – толькі хутка сабраць рэчы, рухацца ў бок вакзала і выбірацца. Так мы чатыры дні дабіраліся рознымі шляхамі, у нас не самы страшны варыянт, таму што людзі суткамі стаялі на памежным пераходзе, і стаялі па некалькі сутак у аўтамабільных чэргах.
Нас пасадзілі сябры на аўтобус да Львова, а там мы разам з іншымі калегамі шукалі ўсе магчымыя варыянты і ў рэшце рэшт знайшлі, як прайсці мяжу, за адну ноч стаяння ў чарзе здолелі выехаць. Але ёсць выпадкі, калі нашы калегі і зараз застаюцца ў Кіеве, і, па-першае, працуюць для розных выданняў, па-другое, проста не хочуць выязджаць, бо лічаць, што цяпер яны мусяць быць там, на гэтым месцы. І многія беларусы зараз у Львове дапамагаюць з рознымі гуманітарнымі пытаннямі, рознымі ініцыятывамі, якія цяпер накіраваныя на падтрымку ўкраінцаў.
РР: А ты дабраўся ў Польшчу, так?
Барыс Гарэцкі: Так, я пакуль у Варшаве. Пакуль асабліва планаў далейшых няма, але мы ўвесь мінулы тыдзень займаліся дапамогай калегам. Яшчэ раз скажу, што больш за сто беларускіх калег былі ва Украіне. Адпаведна ўсе мы выехалі без нічога, але не ў гэтым была праблема, а ў тым, што трэба было рассяліць кудысьці калег. У кагосьці не было візаў, у кагосьці нават не было пашпартоў. Вырашаем вось такія пытанні, і важна, каб усе журналісты знайшлі нейкае такое месца на першы час, а далей будзем ужо старацца падтрымліваць тых, хто мае персанальную патрэбу.
І трэба сказаць, што ў Польшчы цяпер вельмі прыязна ставяцца да ўкраінцаў і да тых, хто прыехаў з Украіны. Я ведаю, што зараз ёсць такая дыскусія: на чыім баку беларусы, ці здрадзілі беларусы? Мне таксама гэта пытанне задавалі з Украіны шматлікія людзі, з якімі мы сутыкаліся, але цяжка западозрыць журналістаў у нелаяльнасці да Украіны, таму што мы ўсе жылі там і мы ўсе трапілі пад бомбы, абстрэлы. І цяпер я ведаю многіх калег, якія знаходзяцца ў такім стане, што не могуць працаваць у сваіх медыя. Але многія людзі збіраюць гуманітарную дапамогу і выходзяць на акцыі пратэсту тут, каля расейскай амбасады ў Варшаве. Проста робяць усё магчымае для падтрымкі ўкраінцаў.
Цалкам гутарку слухайце ў далучаным файле:
Беларускае Радыё Рацыя
