Быць Нам Разам — БНР!
Ці ж прыйдзе час свабоды для Беларусі і беларускага народа? Як штогод такое адвечнае пытанне з экзістэнцыянальна-палітычнага выкліку — быць ці не быць? — набірае сваёй моцы і вастрыні напярэдадні чарговай гадавіны аб’яўлення Акту 25 Сакавіка 1918 года, калі з’явілася менавіта наша палітычная эманцыпаванасць — Беларуская Народная Рэспубліка! Вось і як не глядзі, адзначалі мы нядаўна яе 105-я ўгодкі і то ва ўмовах сусветнай і дамашняй войнаў.
Перад вачыма як летуценне з’яўляюцца кадры святкаванняў 100-й гадавіны БНР у самой Беларусі і ў замежжы. Менавіта тады круглая, гістарычная дата будавання сучаснай беларускай дзяржаўнасці атрымала згоду лукашысцкай дыктатуры на святкаванне ва ўсёй Беларусі. І беларусы пяць гадоў таму паказалі ў кожнай кропцы сваёй Радзімы і ў кожным месцы пражывання сваіх дачок і сыноў па‑за межамі, што незалежнасць гэта не пустыя словы і сённяшнім пакаленням. А дзяржаўныя і нацыянальныя беларускія сімвалы закладзеныя Айцамі БНР — гэта проста ўжо тая тоеснасць, якой не адабраць і зламаць да канца. Дзень свята Беларускай Свабоды ў сакавіку 2018 года гэта відавочная прадказальнасць таго, што паказаў і ўжо запатрабаваў беларускі народ у час жнівеньскіх выбараў 2020 года! Сакавік 2018 года — гэта такая генеральная рэпетыцыя надзей, сімвалаў і слоў беларускай незалежнасці перад самым цяжкім выпрабаваннем, якое прыходзіцца пераносіць зараз у палітычнай шматпакутнасці. Але адвечная патрэба Быць Нам Разам — каб захаваць незалежную Беларусь зараз і на ўсе вякі — здолее і перажыць пуцінскую і лукашэнкаўскую ваенныя дыктатуры.
Сённяшняя геапалітычная сітуацыя проста нават для самых неахвотных вывучаць беларускае мінулае дазваляе лепей зразумець неверагодную веліч выкліку тых усіх дэлегатаў Усебеларускага сходу, што менавіта 25 Сакавіка 1918 года ў Мінску прынялі Трэцюю Устаўную Грамату пра наша палітычнае ўваскрэсенне, якое з гэтай пары стала агульнанацыянальным абавязкам і адначасна запаветам для чарговых пакаленняў. І калі многім здавалася, што віхры гісторыі і праследы памяці пра беларускую незалежнасць, спацыфікаваныя савецкай рэальнасцю, а эміграцыйны ўрад БНР, як тое б’ючае беларускае сэрца ў выгнанні, прыгавораны на забыццё са сваімі ідэаламі — то насуперак усім нашым варажэнькам перахаваныя ідэі не паміраюць і жыць будзе Беларусь! Бо закладзены падмурак свабоды свайго народа і сваёй дзяржавы быў, ёсць і будзе на векі вякоў тым імкненнем і тым імператывам, без якога не жыць кожнаму, свабодалюбіваму чалавеку. А наш народ ёсць свабодалюбівым і за гэта плаціць найвышэйшую цану. Даказаў гэта асабістым прыкладам ужо ў студзеньскім паўстанні 1863 года Кастусь Каліноўскі. А тысячы змагаліся супраць ворагаў і гістарычнай несправядлівасці брэсцкага і рыжскіх перамір’яў менавіта памятаючы пра еднасць беларускага народа і яго зямель, закладзеную Актам 25 Сакавіка 1918 года!
Менавіта такія думкі, вобразы, пытанні кружыліся ў маёй галаве, калі ў суботу 25 Сакавіка 2023 года адзначалі і ўшаноўвалі мы ў Беластоку памяць пра герояў нашай мінуўшчыны і сучаснасці. Былі мы разам — адвечныя беларусы Беласточчыны і беларуская дыяспара; мы разам даказалі, што духоўнае быццё беларусамі, нягледзячы, дзе мы народжаны, ёсць мацнейшае і яднальнае, чымсьці натуральныя ў такім выпадку адрозненні. З нашага боку мы дакладна разумеем, што ўсе тыя, што зараз і дзесяцігоддзямі ёсць рэпрэсаванымі і праследаванымі лукашызмам — гэта тыя вядомыя і безыменныя жаўнеры, якія ахвяруюцца менавіта за ідэалы Беларускай Народнай Рэспублікі. І з дня на дзень відаць, нягледзячы на жорсткасць праследу, што зараз у сваю свабоду ўпэўнена вераць ужо не сотні тысяч, але мільёны беларусаў. І змагаюцца, і ахвяруюцца за дэмакратычную і незалежную Беларусь не толькі словам, турмою, але і змаганнем са зброяй у руках! Таму гэта праўда:
Жыве Беларусь! — Жыве вечна!
Яўген Вапа, тыднёвік „Ніва”