Доўгая смерць Слонімшчыны
Калі глянуць на мапу Слонішмчыны, то першае, што кідаецца ў вочы, – назвы вёсак, якія гучаць, як музыка: Мізгіры, Сурынка, Яруцічы, Вялікая і Малая Кракотка…
Яшчэ гадоў трыццаць-сорак таму вёскі гэтыя былі калі і не надта заможнымі, то даволі шматлюднымі. Цяпер жа Слонімшчына імкліва прыходзіць у заняпад. У некаторых вёсках насельніцтва скарацілася напалову, у некаторых – і на тры чвэрці. Большасць цяперашніх вяскоўцах – пенсіянеры, сустрэць там малых дзетак вельмі цяжка.
Наш карэспандэнт Марцін Война праехаўся па Слонімшчыне і пагутарыў з тамтэйшымі жыхарамі.
Вёска Рудаўка. Ці не палова хат – з закалочанымі шыбамі. Людзей на вясковай вуліцы амаль няма. Тыя, хто ёсць, баяцца гаварыць, а, пабачыўшы мікрафон, адразу ўцякаюць. Нарэшце, расказаць пра сваё жыццё згаджаецца адна спадарыня.
РР: А чаму ў вас так багата закінутых хат?
Спадарыня: Ды памерлі ўсе ўжо. Толькі некалькі чалавек засталося. Я, яшчэ некалькі… і ўсё.
РР: І што – моладзі ў вашай вёсцы зусім не засталося?
Спадарыня: Ды колькі тут маладых? Я… ну, і яшчэ колькі чалавек. Мо, тры-чатыры. І ўсё… Усе даўно з’ехалі ў горад, не засталося тут моладзі. Ёсць вёскі, дзе з горада прыязджаюць на лета да бабуль-дзядуль, але не ў нас. У нас тут пуста. Закінутая ў нас вёска. Я памятаю, у дзяцінстве, было ў нас ажно тры чаргі, каб кароваў выганяць пасвіцца. І ў кожнай – мо па сорак кароваў сама мала. На маёй памяці, калі лічыць з маіх шасці гадоў, а мне цяпер за сорак, то каля дзвюх соцень чалавек ужо тут памерла. А колькі народу тут да майго нараджэння было і колькі памерла – хто ведае?
РР: А ў якім узросце тут людзі паміралі?
Спадарыня: Ужо сталага веку… Хаця цяпер і моладзь таксама памірае. Ад алкаголю.
РР: Пілі тут багата?
Спадарыня: Хто яго ведае! Старыя людзі ў нас не “піячаць”, усё моладзь пераважна.
РР: А якая ў вас у вёсцы Рудаўка праца?
Спадарыня: Калгас. Больш нічога няма. Кароў даглядаць. Акурат з працы вяртаюся…
РР: А зарплаты якія?
Спадарыня: Тры міліёны. Больш тут не заробіш. Людзі выжываюць дзякуючы дзялкам.
Вёска Малая Кракотка ёсць далёка не на ўсіх мапах. Падчас вандроўкі па вясковых вуліцах я сустрэў тут толькі трох старых. Адзін з іх выявіўся гаваркім і нават запрасіў мяне ў хату.
Спадар: Як была наша вёска задрыпанай, так і засталася!
РР: А ці багата ў вас у Малой Кракотцы людзей?
Спадар: Каго багата?! Ды лічы, што памерла наша вёсачка! Колькі ў нас тут людзей? Я ўжо – і тое стары, мне 64 гады. Тут, лічы, адныя бабкі засталіся, пенсіянеркі. Ім па 75, па 80 гадоў. А з маладых – я, сусед мой… і яшчэ адзін. Чатыры, пяць… ну, хай шэсць чалавек засталося! І двое мужчынаў засталося, ім таксама па 80 гадоў. Пенсія ў мяне – два міліёны з нейкай драбязою… У некаторых і такога няма.
РР: А ці ёсць у вас нейкая крама?
Спадар: У Верхняй Кракотцы – так, ёсць крама. А да нас аўталаўка прыязджае. У Рудаўцы краму зачынілі, там адныя пенсіянеры.
РР: А калі, крый Божа, нехта з вас захварэе, што тады? Паліклінікі і дактароў тут жа няма!
Спадар: У Вялікай Кракотцы ёсць фелчар. У Мяжэвічах – шпіталь. У Азярніцы ўжо зачынілі. Тамака толькі нягеглыя бабкі засталіся. Так што калі захварэеш – выклікай “хуткую” ці з Мяжэвічаў, ці з самога Слоніма.
РР: Але ж, пэўна, доўга едзе тая “хуткая”? Так і памерці можна…
Спадар: Са Слоніма – сорак хвілін машына ідзе. Бацька мой так памёр. Захварэў, цэлы дзень стаяў, выглядаў тую “хуткую”. Прыехала доктарка, зрабіла бацьку ўкол… І памёр ён, бо запозна зрабіла.
РР: А што трэба зрабіць, каб вёска не памірала?
Спадар: Што зрабіць… Ды нічога ты ўжо тут не зробіш…
Дэмографы падлічылі, што калі бліжэйшым часам у беларускай вёсцы нічога не зменіцца, то некаторыя раёны нашай краіны цалкам абязлюднеюць у бліжэйшыя сорак-пяцьдзясят гадоў.
[Not a valid template]
Марцін Война, Беларускае Радыё Рацыя
Фота аўтара
Глядзіце таксама
