1. РАЦЫЯ
2. Грамадства
3. Тадэвуш Кандрусевіч: Кожнае свята павінна мацней набліжаць да Бога

Тадэвуш Кандрусевіч: Кожнае свята павінна мацней набліжаць да Бога

Беларускае Радыё Рацыя распытала арцыбіскупа, мітрапаліта Менска-Магілёўскага Тадэвуша Кандрусевіча пра значанне крыжа для вернікаў, пра сэнс Велікоднага свята, пра сутнасць хрысціянскага выхавання.

РР: Жыць з кры­жам, быць ва ўла­да­ран­ні кры­жа і яго ма­гут­нас­ці, ці ён у по­лі, ці на кас­цё­ле або цар­к­ве, жыць з кры­жам і по­бач кры­жа, пры­ві­тац­ца сло­вам Бо­жым, ады­хо­дзіць з ім у апош­нюю да­ро­гу… У той пра­сто­ры, у якой вы на­ра­дзі­лі­ся ў Адэль­ску — з кры­жам і ве­рай Вы бы­лі ад дзя­цін­ства. Якую ро­лю адыг­ры­вае сям’я – у ча­сы та­ко­га бяз­бож­на­га на­сту­пу, які меў та­ды наз­ву «ка­му­нізм», за­раз пры­мае ін­шыя фор­мы… Як Ва­ша сям’я ба­ра­ні­ла тое СВАЁ? Якія ў Вас прак­тыч­ныя па­ра­ды лю­дзям да сён­няш­няй па­ра­ле­лі?

Та­дэ­вуш Кан­д­ру­се­віч: – Дзя­куй за гэ­тае пы­тан­не. Яно вель­мі, вель­мі ак­ту­аль­нае. Гэ­ты год у па­стыр­скай пра­гра­ме Ка­та­ліц­ка­га кас­цё­ла ў Бе­ла­ру­сі гэ­та год сям’і – сям’я як кры­ні­ца на­дзеі для мо­ла­дзі. Ча­му мы ўзя­лі та­кую тэ­му? У мі­ну­лым го­дзе быў сі­нод пры­све­ча­ны мо­ла­дзі, а так­сам быў су­свет­ны кан­г­рэс сям’і ў Ір­лян­дыі. Ча­ла­век на­ра­джа­ец­ца ў сям’і, у сям’і выхоўва­ец­ца – сям’я гэ­та пер­шая шко­ла вы­ха­ван­ня, ча­ла­ве­ча­га вы­ха­ван­ня і хрыс­ці­ян­ска­га вы­ха­ван­ня. У ма­ёй сям’і, і не толь­кі ў ма­ёй сям’і, а ў ін­шых сем’­ях у Адэль­ску і ін­шых вё­сках, якія бы­лі ў на­ва­кол­лі, кас­цёл быў важ­ны. Я ўжо ка­заў, кас­цёл быў ад­чы­не­ны ўвесь час, ад­нак свя­та­ра доў­гі час не бы­ло. Тым не менш, кож­нае свя­та, кож­ную ня­дзе­лю мы ўсе іш­лі ў кас­цёл. Ка­лі я на за­ха­дзе га­ва­ру пра гэ­та, – а ча­го іс­ці, не бы­ло свя­та­ра, не бы­ло ім­шы?.. – Не, трэ­ба іс­ці. Бо ў тыя ча­сы, мо­жа, ста­рэй­шыя лю­дзі, па­мя­та­юць, яш­чэ пе­рад Дру­гім Ва­ты­кан­скім са­бо­рам, ім­ша трош­кі інакш цэ­леб­ра­ва­ла­ся, ім­шал пе­ра­но­сі­лі з ад­на­го бо­ку ал­та­ра на дру­гі… На ал­та­ры быў ар­нат, ке­ліх, на ал­та­ры быў ім­шал, хтось­ці яго пе­ра­но­сіў, то спя­ва­лі, зва­ні­лі, на ах­вя­ра­ван­не, на пад­ня­сен­не, і гэ­так да­лей — усё гэ­та бы­ло. Бы­лі пра­цэ­сіі ў пер­шую ня­дзе­лю, бал­да­хін ішоў… Не бы­ло Най­с­вя­цей­ша­га Сак­ра­мэн­ту, але ішоў, лю­дзі спя­ва­лі еў­ха­ры­стыч­ныя пес­ні… Не бы­ло ім­шы, але быў ру­жа­нец, бы­лі ста­цыі Кры­жо­ва­га шля­ху, бы­лі ін­шыя рэ­лі­гій­ныя пес­ні, ін­шыя ма­літ­вы… Дзі­ця ўзра­ста­ла ў свя­до­мас­ці, што ня­дзе­ля гэ­та Пан­скі Дзень. Што не ля­жы до­ма, не ся­дзі до­ма, не бе­гай дзесь­ці па зад­вор­ках, — але ідзі ў кас­цёл.

Гэ­та ад­но. Дру­гое – кож­ны дзень ба­чыў сва­іх баць­коў ці баб­цю (дзя­дэк па­мёр ка­лі я яш­чэ ма­лы быў), баб­цю па­мя­таю доб­ра, – кож­ны дзень яны па­чы­на­лі ма­літ­вай. По­тым ве­ча­рам усе, уся сям’я ра­зам, – баць­кі, баб­ця і я з сяст­рой – ра­зам, на ка­ле­нях, – ма­літ­ва. Пас­ля ма­літ­вы –  ка­тэ­хі­зіс. Нам рас­па­вя­да­лі штось­ці, нам чы­та­лі Еван­гел­ле, нам чы­та­лі Свя­тое Пі­сан­не, штось­ці аб свя­тых. Баць­кі ра­бі­лі гэ­та як уме­лі, гэ­та не бы­лі які­ясь­ці тэ­о­ла­гі, тры-ча­ты­ры кла­сы шко­лы за­кон­чы­лі. Але ве­ра бы­ла. Як уме­лі, так і рас­па­вя­да­лі. І кож­ны дзень пы­тан­ні за­да­ва­лі. «Ой­ча наш» ска­жы, «Ве­рую» ска­жы, га­лоў­ныя гра­хі ска­жы, га­лоў­ныя сак­ра­мэн­ты… Гэ­та бы­ло кож­ны дзень.

На жаль, сён­ня гэ­та­га ня­ма. Сён­ня баць­кі це­шац­ца та­му, што ў кас­цё­ле ў гэ­так зва­ных ня­дзель­ных школ­ках пад­рых­ту­юць да пер­шай спо­ве­дзі – да пер­шай ка­му­ніі, баць­кам не трэ­ба кла­паціц­ца пра гэ­та, доб­ра іх пад­рых­ту­юць, ёсць спе­цы­яль­ная пра­гра­ма, кніг сён­ня поў­на і гэ­так да­лей, цэ­лая сі­стэ­ма пра­цуе на гэ­та, ка­тэ­хе­таў свец­кіх у нас больш, ка­ле­джы пра­цу­юць. Ура­чы­стая пер­шая ка­му­нія, усё вель­мі доб­ра. А што пас­ля пер­шай ка­му­ніі? Баць­кі не ідуць у кас­цёл, баць­кі не мо­ляц­ца, і ні­чо­га ня­ма.

Ад­ной­чы на ад­ным спат­кан­ні ця­гам гэ­та­га го­да да па­пы Фран­ціш­ка па­ды­шоў хлоп­чык і ка­жа: «Па­па, ма­лі­ся за мя­не. У ма­ёй сям’і ніх­то не мо­ліц­ца. Я не маю з кім ма­ліц­ца. Баб­ця бы­ла, і я з ёю ма­ліў­ся. Баб­ця па­мер­ла. А баць­кі не мо­ляц­ца». Гэ­та крык гэ­та­га дзі­ця­ці.

Гэ­та сён­ня мож­на пе­ра­нес­ці і на Бе­ла­русь. Мы ка­тэ­хі­за­цыю вя­дзем і пас­ля пер­шай ка­му­ніі, і пас­ля пер­шай спо­ве­дзі, але ка­лі па­раў­наю, коль­кі пры­хо­дзі­ла на пад­рых­тоў­ку да пер­шай спо­ве­дзі, у ра­зы менш ста­но­віц­ца по­тым. Бо іх баць­кі не пры­во­дзяць, не па­сы­ла­юць іх, а хто най­боль­шы аў­та­ры­тэт для дзі­ця­ці? Гэ­та баць­ка, ма­ці. І ка­лі яны не ідуць ма­ліц­ца, і дзе­ці не ідуць. І тут вя­лі­кая хі­ба гэ­тых баць­коў, якія гэ­та­га не ра­зу­ме­юць, а по­тым: «Я даў свай­му дзі­ця­ці ўсё, мно­га даў, яш­чэ шко­лы не скон­чыў, а ўжо ма­шы­ну мае…». Але ці ты даў Бо­га? Яб­лык не па­дае да­лё­ка ад яб­лы­ні. Які пры­клад да­юць баць­кі, ка­лі ня­ма ма­літ­вы, дзе­ці не ба­чаць, што баць­кі хо­дзяць у кас­цёл, мо­ляц­ца, да спо­ве­дзі, да ка­му­ніі. І дзе­ці не бу­дуць так чы­ніць. Гэ­та вя­лі­кая праб­ле­ма, з якой су­ты­ка­ец­ца су­час­ны свет. І су­час­ныя сем’і ў Бе­ла­ру­сі ма­юць гэ­ту праб­ле­му.

РР: – Ці ме­на­ві­та гэ­та най­боль­шы вык­лік Кас­цё­ла ў сён­няш­ні час, ка­лі пай­ш­ла тая атэ­і­за­цыя?

Та­дэ­вуш Кан­д­ру­се­віч: — Шмат ёсць вык­лі­каў. Вы­ха­ван­не мо­ла­дзі, кас­цё­лаў яш­чэ ма­ла, лі­тарату­ры ма­ла, свя­та­роў ма­ла, пак­лі­кан­няў ма­ла. Праб­ле­мы ёсць. Не­ка­то­рыя ка­жуць, што ка­лі ў ча­ла­ве­ка штось­ці ба­ліць, то ён яш­чэ жы­вы.

РР: – Зда­ец­ца, пас­ля гэ­тых змроч­ных ча­соў ка­му­ніз­му ўжо тая хрыс­ці­ян­ская да­ро­га, і сва­бо­да ад­к­ры­тая, што мож­на бу­да­ваць, ма­ліц­ца, ства­раць усе пра­я­вы жыц­ця кас­цё­ла ці цар­к­вы ў сва­ёй улас­най фор­ме, як ха­це­ла­ся. Ад­нак ма­ем вя­лі­кі ад­ток мо­ла­дзі з Бе­ла­ру­сі і За­ход­няй Ук­ра­і­ны ў эміг­ра­цыю. Праб­ле­му ве­да­ем па-су­сед­ску – з Га­ра­дзен­ш­чы­най. Га­род­ня як го­рад пус­цее ад ма­ла­дых лю­дзей, якія едуць да­лей, у Еў­ро­пу, тра­цяць су­вязь са сва­ім, не зна­хо­дзяць мес­ца ў гэ­тым за­ход­нім све­це, бо там кас­цё­лы зак­ры­ва­юць. Як та­ко­му ча­ла­ве­ку быць са­бою, выт­ры­маць да­ро­гу так­са­ма да Бо­га ў та­кім ча­се, ка­лі ён вы­піх­ва­ец­ца з род­на­га гняз­да, ка­лі эка­на­міч­ная і па­лі­тыч­ная сі­ту­а­цыя з­му­ша­юць з’яз­джаць са свай­го род­на­га?

Та­дэ­вуш Кан­д­ру­се­віч: – Са­праў­ды, гэ­та вя­лі­кая праб­ле­ма. Яна іс­нуе і ў Поль­ш­чы, у Ір­лян­дыі, у Ан­г­ліі коль­кі пра­цуе, з Літ­вы коль­кі вы­еха­ла… Лю­дзі хо­чуць даб­ра. І нель­га за­ба­ра­ніць ча­ла­ве­ку маг­чы­мас­ці рэ­а­лі­за­ваць свае ма­ры. Я тут быў у шпі­та­лі. Мя­не ле­ка­ры з Мін­ску на­кі­ра­ва­лі, ма­юць тут сва­іх зна­ё­мых, та­ко­га ты­пу ма­ла­ін­ва­зій­ных апе­ра­цый не ро­бяць у нас. Але што я тут, на гэ­тым ад­дзе­ле ней­ра­хі­рур­гіі — двух ней­ра­хі­рур­гаў з Грод­на, і ане­стэ­зі­ё­лаг з Грод­на. Мо­жа, ёсць іх яш­чэ больш, але столь­кі з тых, з які­мі мне трэ­ба бы­ло быць у кан­так­це, ба­чыц­ца, пры­хо­дзі­лі пе­рад апе­ра­цы­яй. Ка­жуць, поў­на та­кіх ёсць, і там, і там. Ча­ла­век хо­ча жыць – вы­бі­рае там дзе ле­пей. Ёсць пра­цоў­ная эміг­ра­цыя. Трэ­ба ства­раць ад­па­вед­ныя ўмо­вы, каб ча­ла­век за­ста­ваў­ся, тут і пат­ры­я­тызм – ча­го сваю ра­дзі­му па­кі­даць? Мо­жа, ляг­чэй бу­дзе. Не заў­сё­ды гэ­та лёг­ка.

Я, ка­лі ў Маск­ве слу­жыў, за­пра­сі­лі мя­не ад­ной­чы цэ­леб­ра­ваць свя­тую ім­шу ў Гер­ма­ніі для гэ­так зва­ных ра­сій­скіх нем­цаў. Іх вель­мі мно­га вы­еха­ла з Ка­зах­ста­на, з Та­джы­кі­ста­на, з Ра­сіі. Ста­рэй­шыя лю­дзі ка­за­лі: «Мы не зна­хо­дзім ся­бе тут. У нас зу­сім ін­шы мен­та­лі­тэт. Кас­цё­лы ве­лі­зар­ныя, пры­го­жыя, усё ба­га­та, але ня­ма та­го ду­ху, да яко­га мы пры­вык­лі, ка­лі мы ў зям­лян­ках ма­лі­лі­ся ў тым Ка­зах­ста­не, у ней­кай кап­ліч­цы… Там інакш бы­ло».

Ка­лі хто едзе, трэ­ба па­мя­таць, каб не стра­ціць сва­ёй хрыс­ці­ян­скай ідэн­тыч­нас­ці, каб не стра­ціць су­вя­зі з кас­цё­лам. Мно­га за­ле­жыць ад са­мо­га ча­ла­ве­ка. Мо­жа, трэ­ба змя­ніць так­са­ма і свае ад­но­сі­ны, та­му што ін­шая куль­ту­ра, ін­шы мен­та­лі­тэт, але не ба­яц­ца за­стац­ца вер­ным свай­му хрыс­ці­ян­ска­му пак­лі­кан­ню. Не ба­яц­ца плыс­ці су­праць ця­чэн­ня! Па ця­чэн­ні плыс­ці лёг­ка, але ку­ды ра­ка за­ня­се? У акі­ян, мо­ра? Хто вып­лы­ве ад­туль? Ніх­то не вып­лы­ве. У акі­ян гра­хоў­ны тра­піць ча­ла­век, і не вып­лы­ве. Але лю­дзі едуць, ча­ла­век вы­бі­рае, дзе хо­ча. Але гэ­та вя­лі­кая тра­ге­дыя, вя­лі­кая тра­ге­дыя так­са­ма і на­шай баць­каў­ш­чы­ны.

Па­ру дзён там я чы­таў у ін­тэр­нэ­це, дзе бы­лі апуб­лі­ка­ва­ны да­ныя аб гэ­тым, што за мі­ну­лы год у Бе­ла­ру­сі па­мер­ла на 26 ты­сяч больш лю­дзей, чым на­ра­дзі­ла­ся Гэ­та цэлы ра­ён­ны го­рад! І якая бу­ду­чы­ня заў­т­ра? У Па­лес­ці­не сён­ня 45 пра­цэн­таў на­сель­ні­цтва гэ­та дзе­ці. Гэ­та даб­ра­быт, ка­лі не ўліч­ваць ма­раль­ных нор­маў, толь­кі ім­к­нуц­ца да ма­тэ­ры­яль­на­га даб­ра­бы­ту (я не за тое, каб ча­ла­век жыў бла­га). Кас­цёл ба­ро­ніць са­цы­яль­нае ву­чэн­не, са­цы­яль­ную спра­вяд­лі­васць, каб усё бы­ло спра­вяд­лі­ва ў лю­дзей. Бог ства­рыў усіх ад­ноль­ка­вы­мі, а, на жаль, не ўсе ад­ноль­ка­ва доб­ра жы­вуць. Ад­нак ім­к­нен­не да ма­тэ­ры­яль­ных каш­тоў­нас­цей не па­він­на зас­ла­няць Бо­га. На жаль, яно ча­ста ста­но­віц­ца бо­гам.

РР: – З якой на­дзе­яй ча­ка­ем гэ­тага Свята, Уваск­рэ­сен­ня Гас­под­ня­га – з якой на­дзе­яй Кас­цёл, з якой на­дзе­яй вер­ні­кі – ка­то­лі­кі ў Бе­ла­ру­сі?

Та­дэ­вуш Кан­д­ру­се­віч: — Кож­нае свя­та – гэ­та свя­та. Яно па­він­на нас яш­чэ мац­ней звяз­ваць з Бо­гам, яш­чэ мац­ней наб­лі­жаць да Бо­га. Га­лоў­нае свя­та ўся­го хрыс­ці­ян­ства гэ­та Пас­ха, свя­та Уваск­рэ­сен­ня, ка­лі мы ўспа­мі­на­ем пе­ра­мо­гу Езу­са Хры­сту­са над смер­цю, над гра­хом. Ён сва­ім уваск­рэ­сен­нем учы­ніў та­кую рэ­ва­лю­цыю, якой ніх­то не мог зра­біць. І нам трэ­ба быць вер­ным гэ­тай, ска­жам, рэ­ва­лю­цыі (сло­ва мо­жа нам не вель­мі па­да­ба­ец­ца, бо ўспа­мі­на­ем ін­шую рэ­ва­лю­цыю, якая ста­ла тра­ге­ды­яй для ча­ла­ве­цтва асаб­лі­ва на Ус­хо­дзе), быць вер­ным гэ­тай рэ­ва­лю­цыі ў ду­хоў­ным сэн­се, гэ­тай праў­дзе Уваск­рэ­сен­ня. Праў­да, Уваск­рэ­сен­не – гэ­та пад­му­рак на­шай ве­ры. Без пад­мур­ка мы не збу­ду­ем до­ма. Без яго бу­дзе дом збу­да­ва­ны на пя­ску. А Хры­стус ка­жа бу­да­ваць дом на ска­ле. Дом збу­да­ва­ны на пя­ску па­ста­іць тро­хі, а по­тым раз­ва­ліц­ца. Так­са­ма ча­ла­век, ка­лі бу­дуе сваё жыц­цё без гэ­та­га ма­раль­на­га фун­да­мен­та, жы­ве толь­кі сён­няш­нім днём, жы­ве – асаб­лі­ва мо­ладзь – у вір­ту­аль­ным све­це; і хто сён­ня вы­хоў­вае мо­ладзь? Сям’я? – Не. Шко­ла? – Не. Уні­вер­сі­тэт? – Не. Фэй­с­бук. Ін­тэр­нэт? І што ён там ба­чыць? Ся­рэд­не­ста­ты­стыч­ны ма­ла­ды ча­ла­век у Еў­ро­пе што­дзень ро­біць ад 120 да 140 здым­каў сэл­фі. І што ён з імі заў­т­ра зро­біць? Па­рас­сы­лае, коль­кі лай­каў бы­ло паг­ля­дзіць, пас­мя­я­лі­ся, і ўсё гэ­та за­бы­ла­ся. Гэ­та ад­зін з «мей­н­ст­ры­маў» жыц­ця ча­ла­ве­ка. Гэ­так не па­він­на быць. Па­він­на быць ду­хоў­ная ба­за.

Гэ­тае свя­та не па­він­на быць толь­кі свя­там ус­па­мі­ну та­го, што ад­бы­ло­ся дзве ты­ся­чы та­му на Свя­той Зям­лі, у Іе­ру­са­лі­ме, ка­лі Хры­стус уваск­рос, але яно па­він­на стаць част­кай на­ша­га што­дзён­на­га жыц­ця, част­кай жыц­ця кож­на­га хрыс­ці­я­ні­на. Ён па­ві­нен кож­ны дзень уваск­ра­саць да но­ва­га жыц­ця. Тое, што бы­ло злым учо­ра, сён­ня не па­він­на паў­та­рац­ца. А ка­лі зда­ры­ла­ся, што ўпаў, што згра­шыў, бя­ры пры­клад з мар­нат­раў­на­га сы­на, – уста­ну і пай­ду, пай­ду да май­го Ай­ца, Ён мя­не не ад­кі­не, Ён мя­не пры­ме. І та­му на­ша на­дзея, на­дзея і Кас­цё­ла, і на­шых вер­ні­каў, у тым, што з Бо­жаю ла­скаю мо­жам учы­ніць усё – з Бо­жаю ла­скаю змо­жам пад­няц­ца, мо­жам ска­заць «вяр­та­ю­ся ў дом», «вяр­та­ю­ся да май­го Ай­ца, які мя­не пры­ме, ка­лі кі­ну­ся ў аб­дым­кі Яго мі­ла­сэр­нас­ці, каб уваск­рэс­нуць яш­чэ раз, і каб жыць гэ­тай праў­дай уваск­рэ­сен­ня, быць свед­ка­мі гэ­тай праў­ды, Уваск­рэ­сен­ня. Бо гэ­та­ свед­чан­не сён­ня пат­рэб­нае.

Яш­чэ па­па Па­вел VI ка­заў, што су­час­ны ча­ла­век больш ве­рыць свед­кам, чым на­стаў­ні­кам. Усе ву­чаць. Але свед­чан­не пат­рэб­на. Не трэ­ба быць фа­ры­се­я­мі. Та­ды не з’яў­ля­ю­ся ча­ла­ве­кам Уваск­рэ­сен­ня. Та­ды, ка­лі бу­ду фа­ры­се­ем – та­ды бу­ду га­ва­рыць ад­но, а сам бу­ду чы­ніць ін­шае. Я па­ві­нен быць хрыс­ці­я­ні­нам не толь­кі ў кас­цё­ле, у цар­к­ве, склас­ці руч­кі: «Па­не Бо­жа, які Ты доб­ры, і я доб­ры», а вый­ду за па­рог кас­цё­ла і жы­ву быц­цам Бо­га зу­сім ня­ма. Та­му ха­це­ла­ся б па­жа­даць усім на­шым вер­ні­кам ра­дас­ных, поў­ных ла­скі і су­па­кою Уваск­рос­ла­га Па­на, каб гэ­тае ра­дас­нае «Ал­ле­люя!» бы­ло вы­паў­не­на ду­хоў­ным зме­стам і вя­ло да шчас­ця кож­на­га ча­ла­ве­ка, а так­са­ма су­па­кою і шчас­ця на­шай Баць­каў­ш­чы­ны.

РР: – Ка­лі гля­дзім на па­лом­ні­цтвы і су­стрэ­чы з па­па­мі Янам Паў­лам ІІ ці Фран­ціш­кам, ба­чыц­ца аг­ра­мад­ная коль­касць вер­ні­каў з Бе­ла­ру­сі. Яны ад­роз­ні­ва­юц­ца сва­ёй ра­дас­цю, сва­і­мі бел-чыр­во­на-бе­лы­мі сця­га­мі – што, вось, едуць з Бе­ла­ру­сі. Паў­та­ра­юць: «Мы ча­ка­ем па­пы ў Бе­ла­ру­сі!» І ў ча­кан­ні Вя­лі­кад­ня, у ча­кан­ні пе­ра­мо­гі даб­ра над злом, у ча­кан­ні, што прый­дзе гэ­ты дзень ра­дас­ны, свя­точ­ны, Ве­лі­код­ны. Ці та­кое свя­та для ўсіх хрыс­ці­ян у Бе­ла­ру­сі неў­за­ба­ве на­ды­дзе – су­стрэ­ча с па­пам?

Та­дэ­вуш Кан­д­ру­се­віч: – Гэ­та толь­кі Бог мо­жа ска­заць. Але ка­лі я пер­шы раз спат­каў па­пу Фран­ціш­ка (я спат­каў яго яш­чэ ра­ней, ка­лі быў ён кар­ды­на­лам ар­цы­бі­ску­пам Бу­э­нас-Ай­рэ­са, бо ка­лі я слу­жыў у Ра­сіі, адзін з ма­іх свя­та­роў, які пра­ца­ваў у Ніж­нім Ноў­га­ра­дзе, быў ме­на­ві­та ад­туль і нам трэ­ба бы­ло пад­пі­саць да­мо­ву), я ска­заў, што «Бог лю­біць трой­цу» – «Як гэ­та трэ­ба ра­зу­мець?» – ка­жа. Ну, ча­ка­лі Яна Паў­ла ІІ – не пры­е­хаў, ча­ка­лі Бэ­нэядык­та – не пры­е­хаў. За­ста­е­це­ся – вы». Ён вель­мі хо­ча пры­ехаць. Суст­ра­ка­ю­чы­ся з ім, раз­маў­ля­ем на гэ­ту тэ­му, ну але ве­да­ем аб­ста­ві­ны, які не даз­ва­ля­юць яму яш­чэ пры­ехаць. А гэ­та бы­ло б пат­рэб­на, як на­ша­му Кас­цё­лу, так і на­шым вер­ні­кам – бліз­касць свай­го ду­хоў­на­га лі­да­ра. Гэ­та бы­ло б важ­на і для ін­шых кан­фе­сій, і для на­ша­га гра­мад­ства.

РР: Шчыра дзя­ку­ем за магчымасць сустрэцца і за інтэрв’ю для нашага радыё!

Раз­маў­ля­лі Яў­ген Вапа і Юрка Ляшчынскі