У Курапатах пройдзе шэраг талокаў
На тэрыторыі мемарыяла ахвярам сталінскіх рэпрэсій пройдзе шэраг талокаў. Іх сумесна правядуць грамадская ініцыятыва „Эксперты ў абарону Курапатаў” і „Малады Фронт”.
Бліжэйшая талака адбудзецца 20 траўня. Як кажа грамадскі актывіст, гісторык Марат Гаравы, ідэя правядзення серыі талокаў не была спантаннай:
– І зараз мы разам з „Маладым Фронтам” такія талокі будзем праводзіць напрыканцы траўня і цягам чэрвеня. Мяркуецца не толькі ачысціць запаведны лес ад смецця і хмызняку. Не гэта галоўнае. А галоўнае – упарадкаваць асобныя мясціны, асабліва звязаныя з гістарычнай тапаграфіяй Курапатаў.
Гэта роў, які знаходзіўся перад плотам у паўднёва-усходняй частцы расстрэльнага палігону. Гэта яміны, якія засталіся на месцы былой будкі ахоўнікаў і былых назіральных вышак. Таксама неабходна пазначыць пачатак і канец „дарогі смерці” праз поле паміж цяперашнім „Экспабелам” і Курапатамі, а таксама месца, дзе былі вароты, праз якія ў курапацкі лес заязджалі машыны з вязнямі. Таксама плануецца разбіць некалькі новых кветнікаў і ўпарадкааць шэраг мемарыяльных крыжоў.
РР: Як Вы ацэньваеце цяперашні стан мемарыялу?
Марат Гаравы: „Нармальны стан. Грамадзянская супольнасць стварыла мемарыял і падтрымлівае яго ў нармальным стане. Асабліва ўлічваючы нашыя мажлівасці, — нармальны стан. І ён будзе паляпшацца з кожным годам. Таму што ўсё больш і больш людзей далучаюцца да гэтага чыну, — да ўпарадкаваня Курапатаў. І нават сама дзяржава стварыла Бараўлянскі спецлесгас, які пачысціў запаведны лес ад хмызняку і ад засохлых дрэваў. Таксама шмат зрабілі грамадскія актывісты з ініцыятывы „За ўратаванне Курапатаў”. І актывісты Кансерватыўна-Хрысціянскай Партыі БНФ падтрымліваюць у парадку ўвесь час цэнтральную частку народнага мемарыялу — і кветкі высаджваюць, і крыжы замяняюць, і ставяць новыя крыжы. Таму супольнымі высілкамі Курапаты зараз у нармальным выглядзе.
РР: А чаму менавіта з „Маладым Фронтам” вы вырашылі праводзіць талокі?
Марат Гаравы: „Таму што я быў на іхняй талацэ, паглядзеў, як яны гэта робяць і мне спадабалася. Рабілі яны грунтоўна, з душой, шчыра, і вельмі разумна. Яны праводзяць талокі не абы дзе, яны праводзяць іх на самых адказных фрагментах Курапатаў, на тых частках, якія патрабуюць найбольшай увагі, самых засмечаных, самых цяжкадаступных. Я цэлы дзень з імі быў, паглядзеў і мне вельмі спадабалася і таму я прапанаваў ім парацаваць разам з намі. У нашай ініцыятыве публіка больш сталага веку і нам, канешне, цяжкавата. Яны пагадзіліся з задавальненнем. Думаю, нам будзе цікава з імі і плён будзе харошы.
Лідар „Малаога Фронту” Зміцер Дашкевіч: „Нас папрасіў Марат Гаравы дапамагчы і разам правесці талаку. Бо ён каардынуе ўжо больш сталае пакаленне, прадстаўнікам якога, можа, не так проста працаваць у спёку, як моладзі. Мы канешне, рады, што людзі, якія адкрывалі Курапаты, баранілі іх увесь час і моладзь разам будуць там працаваць”.
РР: А чаму менавіта на тэме Курапатаў, на тэме рэпрэсій сталінскіх часоў так засяроджаны апошнім часам „Малады Фронт”? Не так даўно баранілі Курапаты ад новабуду, талокі рэгулярна праводзіце?
Зміцер Дашкевіч: У прынцыпе, Курапатамі мы ўвесь час займаліся. І ў 2001 годзе баранілі, і талокі праводзілі. Ну, у той меры, у якой дазваляў час, сілы, прысутнасць на волі, увогуле, многіх сяброў „Маладога Фронту”. А калі казаць пра тэматыку Курапатаў, то яна, канешне, ключавая, яна асноватворная ў беларускай нацыянальнай ідэі. І той рух антысавецкі, патрыятычны, які ўздымаўся ў канцы 80-х, пачатку 90-х гадоў, ён базаваўся менавіта на тым, што народ вяртае памяць пра нявінна забітых, пра рэпрэсаваных за Беларусь. Наша дзейнасць, — і „Маладога Фронту”, і іншых дэмакратычных сілаў, — усіх, напэўна, трымаецца на тым гераічным вычыне, які рабілі людзі ў першай палове XX стагоддзя, ахвяруючы сабой дзеля Беларусі. Не было б іх — не было б і нас увогуле”.
Як кажа грамадскі актывіст, да такіх мясцінаў найперш адносяцца тыя, якія звязаны з гістарычнай тапаграфіяй Курапатаў. Напрыклад, яміны, што засталіся на месцах былой будкі ахоўнікаў і назіральных вышак.
Таксама ідзе гаворка пра тое, каб пазначыць пачатак і канец так званай “дарогі смерці” і варотаў, праз якія заязджалі машыны з вязнямі ў Курапацкі лес – і гэта толькі частка планаў.
Беларускае Радыё Рацыя, Менск
