Жыццё і лёс для Беларусі
У Баранавічах даволі паспяхова дзейнічае Таварыства беларускай мовы імя Францыска Скарыны. Больш трох гадоў яго старшынём быў Мікалай Падгайскі.
Цяпер ён з’яўляецца намеснікам новага старшыні Таццяны Кісель, але шчыруе па-ранейшаму на ніве беларушчыны. Шматлікія мерапрыемствы ў сядзібе Баранавіцкага ТБМ у Русінах збіраюць кола аматараў роднай мовы. Сюды прыязджаюць выступіць перад людзьмі літаратары і гісторыкі, тут прэзентуюцца новыя кнігі, адзначаюцца гадавіны БНР, адбываюцца вандроўкі па роднаму краю, лялечны тэатр і шмат іншага на рахунку Таварыства. Мікалай Падгайскі – сённяшні госць Радыё Рацыя. Мы пагаворым з ім пра мінулае і будучае на доўгім шляху да дэмакратычнай і беларускай Беларусі:
РР: Спадар Мікалай, вы шмат зрабілі для Беларусі.
– Я не лічу, што шмат зрабіў, рабіў, што прыходзілася, як складвалася. Гэта маральны выбар кожнага. Але мы бачым, што ў краіне абман, што нас захапілі акупанты, праводзяць сваю палітыку, знішчаюць беларускасць. Шмат зрабіў ці не шмат, адзін Бог ведае. Рабілася тое, што выглядала патрэбным на канкрэтны нейкі момант.
РР: Перамены не наступілі. Не шкадуеце патрачаных гадоў і намаганняў?
– Абсалютна не шкадую, таму што ў гэтай сітуацыі перамены наступіць у прынцыпе не могуць. Перамены наступяць тады, калі будзе змена сітуацыі.Мы працуем на перспектыву: і раней, і цяпер, і ў бліжэйшую будучыню.
РР: 25 гадоў назад вы маглі падумаць, што так доўга ў нас не будзе ніякіх пераменаў?
– Канешне, мы чакалі перамен, мы чакалі, што сыдзе Лукашэнка. Прычына ўся ў гэтай уладзе, уладзе Лукашэнкі, яго асабістых амбіцыях і г.д. Мы цяпер бачым, што пакуль Лукашэнка ўтрымліваецца, то будзе так, як ёсць. З іншага боку, што будзе пасля таго, як Лукашэнка сыдзе ці яму дапамогуць сысці. Гэта не факт, што беларускасць будзе перамагаць у гэтай дзяржаве, у якой так моцна вынішчана гэтая беларускасць. Нельга нават параўнаць той час і той дух, які быў у каліноўцаў і цяперашні. Абсалютна не параўнальныя рэчы.
РР: Цяпер вы шмат робіце для захавання роднай мовы. Некалькі гадоў былі старшынёю Таварыства беларускай мовы ў Баранавічах, зараз намеснік старшыні гэтай арганізацыі. Плюсы і мінусы дзейнасці вашай арганізацыі і асабістай дзейнасці?
– Давайце думаць пра плюсы. Стратэгічны накірунак дзейнасці ў тым, што мы як Таварыства мовы ў адпаведнасці з уставам павінны працаваць у культурніцкім накірунку – гісторыя, культура мова. Раней, скажам так, у нас быў значны ўхіл у палітыку. Цяпер ад палітыкі мы стараемся адмяжоўвацца. Няхай палітыкай займаюцца палітыкі. Мы працуем усё-такі не як палітыкі, а як асветнікі, я б сказаў бы нават болей.
РР: Трэба адзначыць, што нашы ўлады ўспрымаюць усіх беларускамоўных як апазіцыю таксама.
– Так. Але адна з нашых задач, якую мы вырашаем, як можам, і яна вырашаецца патроху – пошукі пунктаў сутыкнення з дзяржаўнымі органамі. Находзім з імі агульную мову, і яны таксама сталі ісці нам насустрач. Вот, дапусцім, некаторы час назад немагчыма было дамовіцца пра арэнду бібліятэкі, ці, як цяпер, нам даюць для беларускіх танцаў памяшканне ў школе. Мы склалі дамову арэнды, кіраўніцтва школы хацела аплаты, але ж у выніку перамоваў займаемся там бясплатна. Улады ў вядомай ступені ідуць нам насустрач, а мы ідзем ім насустрач. Шукаем з імі кантакты, прапаноўваем мерапрыемствы. І вось зараз рыхтуем мерапрыемствы менавіта для супрацы з уладамі. Але гэта задача не можа быць вырашана цягам года ці паўгода.
РР: А мінусы вашай працы?
– Мінусы ў першую чаргу ў тым, што хацелася б зрабіць нашмат болей, чым атрымліваецца. Не заўсёды ўсё атрымліваецца. Можа так і не вельмі добра казаць, але сябры Таварыства не заўсёды дастаткова актыўныя людзі. Актыўных толькі прыкладна 5 чалавек па арганізацыі правядзення мерапрыемстваў. Астатнія любяць усё гатовае, калі праводзяцца мерапрыемствы.
РР: Ваша грамадская праца патрабуе шмат высілкаў. Як ставяцца вашы блізкія?
– Блізкія ставяцца вельмі неадназначна. З аднаго боку, магчыма з павагай. Але ўсё-такі яны моцна крытыкуюць, яны не разумеюць гэтага. Хаця яны прыходзяць на мерапрыемствы і дапамагаюць мне, хто колькі можа. Але кажуць. Што мне ўжо пара сядзець дома (смяецца).
РР: Але сядзець дома яшчэ не хочацца?
– Пакуль Бог дае сілы і здароўе, то трэба працаваць. Я думаю, можа, на гэта ён мне і дае, таму што так жыццё складваецца. Тыя людзі, што садзяцца на лаўку, яны сапраўды хутка чахнуць і дэградуюць. Чалавек павінен быць у працы, у дзейнасці.
РР: Вашы планы на будучыню?
– Пра планы цяжка гаварыць. Асноўныя планы, каб у арганізацыі было больш сябраў. У прынцыпе набор у нас ідзе. Можа, не такімі тэмпамі, як нам хацелася б. Але за апошнія гады тры-чатыры мы выраслі амаль напалову. У нас было недзе каля пяцідзесяці, цяпер – больш за сотню. Знаходзім аднадумцаў. Кажуць, думка прыцягвае думку – і гэты прынцып яўна працуе. Чым больш мы праводзім мерапрыемстваў, чым больш мы прыцягваем людзей, тым больш мы находзім аднадумцаў.
РР Я гляджу на ваша апошняе апошняе мерапрыемства да 101 года БНР і бачу шмат людзей на ім і, што важна, рознага ўзросту.
Гэта так. Працуем над тым, каб па магчымасці ўцягваць моладзь. Хаця моладзь цяпер не тая. Яна моцна выхавана на расейшчыне, па крайняй меры тут, у гарадах. У Баранавічах ніводнай беларускай школы. Усе выхоўваюцца як рускія, але ўсё-такі разуменне сярод людзей ёсць. І яшчэ адна з задач нашага Таварыства беларускай мовы ў тым таксама, каб заўсёды была замена нам, старэйшым. Калі я сыду да прыкладу, то трэба, каб гэта не адбілася на працы арганізацыі. Гэта характэрна тым арганізацыям, якія сапраўды добра працуюць на вынік.
