Як старажытныя мапы фармуюць сучаснае мысленне
У выставачнай залі Віцебскага цэнтру сучаснага мастацтва наведнікам прапануюць пазнаёміцца з экспазіцыяй “Беларусь на старажытных геаграфічных мапах”.
У межах праекту “Перасоўная гісторыя” ў Віцебску дэманструюцца 34 мапы, кажа аўтар ідэі, укладальнік выставы дырэктар выдавецтва “Эканомпрэс” Эдуард Куфцерын:
– Мапы ўласна Вялікага Княства Літоўскага, Рэчы Паспалітай, Еўропы, Масковіі, мапы Азіі і мапы свету. Яны размешчаны ў такім кантэксце, як чалавек паступова адкрывае для сябе свет – ад бліжэйшага атачэння пасля нараджэння. Спачатку гэта вазочак, потым свая хата, вуліца, горад, рэгіён і потым ужо свет. Візуальна свет мы паступова адкрываем для сябе.
Апрача экскурсіі па выставачнай залі, гледачы ўзялі ўдзел у дыскусіі пра тое, як змяняўся візуальна-геаграфічны вобраз нашай краіны, і як гэтыя змены паўплывалі на светапогляд беларусаў. У абмеркаванні ўдзельнічалі гісторык, спецыяліст у гісторыі ВКЛ, навуковы супрацоўнік Інстытута гісторыі Нацыянальнай Акадэміі Навук Алег Дзярновіч, доктарка сакральнай тэалогіі, рэлігіязнаўца і культуролаг – Ірына Дубянецкая, філосаф Павел Баркоўскі. У віцяблян было шмат пытанняў, што да экспанатаў выставы. Прыкладам, Канстанцін Смолікаў, ініцыятар кампаніі за вяртанне гістарычнага назову рацэ Дзвіна, цікавіўся, як галоўную рэчку Віцебску называлі на старых мапах:
– На розных мапах яна пададзена па-рознаму: “Дзвіна”, а бо я ўпершыню ўбачыў, што яна “Дзіна”, “Дуна”. Але нідзе няма гэтага прыдомку, як цяпер яе афіцыйна называюць “Заходняя Дзвіна”. Гэта яшчэ больш мяне пераконвае ў намерах вяртання спрадвечнай назвы.
Паводле адмыслоўцаў, мапы могуць выкарыстоўвацца як ідэалагічная і ментальная зброя: калі стваральнікі імкнуцца падкрэсліць “блізкасць” адных рэгіёнах і “аддаленасць” іншых. Выхаваныя на такіх мапах людзі ў савецкія часы ўспрымалі Баку ці Ташкент значна бліжэйшымі за, прыкладам, Варшаву. Таму аналіз мапаў, створаных у розныя часы, дапамагаюць чалавеку глыбей разумець сябе ў геаграфічным, палітычным і культурніцкім кантэксце сучаснага свету.
Ганна Ліпка, Беларускае Радыё Рацыя
Глядзіце таксама
