Як вярнуць у краіну гісторыка-культурныя каштоўнасці?
У Беларусі распрацоўваецца механізм вяртання ў краіну гісторыка-культурных каштоўнасцей, вывезеных за яе межы. Аб гэтым паведаміла карэспандэнту БЕЛТА намеснік старшыні Пастаяннай камісіі Палаты прадстаўнікоў Нацыянальнага сходу Беларусі па міжнародных справах Вольга Папко.
„Абавязковае вяртанне гісторыка-культурных каштоўнасцей прадэкларавана артыкулам 77 у Кодэксе аб культуры Беларусі. Артыкул гаворыць, што вывезеныя з парушэннем актаў заканадаўства, міжнародных дагавораў Беларусі, іншых норм міжнароднага права, а таксама ў час ваенных канфліктаў і не вернутыя ў краіну культурныя каштоўнасці падлягаюць абавязковаму вяртанню, незалежна ад часу і акалічнасцей вывазу. Аднак механізм гэтага дзеяння не прапісаны. Цяпер ініцыятыўная група займаецца прапрацоўкай пытання”, – сказала Вольга Папко.
Дэпутат растлумачыла, што сёння Беларусь мае магчымасць звярнуцца, у прыватнасці, да Расеі ў выпадку выяўлення там каштоўнасцей, якія аказаліся на яе тэрыторыі ў гады Другой сусветнай вайны. Там дзейнічае федэральны закон 1998 года „Аб культурных каштоўнасцях, якія перамешчаны ў выніку Другой сусветнай вайны і знаходзяцца на тэрыторыі Расейскай Федэрацыі”, што дазваляе прэтэндаваць на вывезеныя ў гэты перыяд прадметы і аселыя на яе тэрыторыі. „Мы не можам прэтэндаваць на каштоўнасці, вывезеныя ў XVIII-XIX стагоддзях, але рэальна атрымаць прадметы, страчаныя ў перыяд Другой сусветнай, таму што законам Расейскай Федэрацыі гарантуецца такое права ўласніка. Пры гэтым Беларусь, каб звярнуцца, павінна кіравацца адэкватным законам. Мы ж такога не маем, а праз 18 месяцаў пасля выяўлення каштоўнасці па расейскім заканадаўстве права ўласніка страчваецца”, – адзначыла Вольга Папко.
Яна дадала, што не адзінкавыя прыклады вяртання Расеяй культурных каштоўнасцей Германіі і Венгрыі.
Сёння ёсць канцэпцыя, пэўны падыход да падрыхтоўкі неабходнага дакумента. Камісія па выяўленні, вяртанні, сумесным выкарыстанні і ўводзе ў навуковы і культурны абарот культурных каштоўнасцей, якія знаходзяцца за межамі Рэспублікі Беларусь, падтрымала гэту прапанову. Як расказала Вольга Папко, размова ідзе не аб выпрацоўцы асобнага закона, а аб унясенні змяненняў у дзеючы Кодэкс аб культуры Рэспублікі Беларусь.
