Беларусь – Польшча: Кірункі супрацы ў будучым
У Беластоку завершыўся Усходні эканамічны форум, які цягам 2 дзён сабраў у сталіцы Падляшша палітыкаў, эканамістаў, прадпрымальнікаў з Польшчы і Усходняй Еўропы. Сярод гасцей гэтага форуму быў і амбасадар Рэспублікі Польшча ў Беларусі Лешэк Шэрэпка, які быў госцем і ў нашай студыі.
РР: Наколькі важна такая сустрэча для Беларусі і самой Польшчы?
Лешэк Шэрэпка: Перадусім для Падляшша вельмі важны гэты эканамічны кангрэс. Прыклад узяты з Катавіцаў, дзе праходзіць Еўрапейскі эканамічны кангрэс. Я думаю, што калі гэты форум будзе развівацца, то ў будучыні будзем мець вельмі цікавую імпрэзу. Гэты кангрэс стане месцам для сустрэч бізнесоўцаў, мясцовых уладаў, палітыкаў. І вынік можа быць пазітыўным – зацікаўленне гэтым рэгіёнам, Падляшшам, інвеставанне.
Лічу, што найлепшым партнёрам была б тут Беларусь, якая ў час гэтага першага кангрэсу не была шырока прэзентавана.
РР: Апошнім часам заўважная інтэнсіфікацыя кантактаў афіцыйнага Менска з еўрапейскімі чыноўнікамі і афіцыйнай Варшавай. Ці можна казаць, што пасля некалькіх гадоў пахаладання ў беларуска-польскіх стасунках адбываецца пацяпленне?
Лешэк Шэрэпка: Не ведаю, ці можна назваць гэта адлігай. Пачалося ўсё з саміту Усходняга партнёрства ў Вільні, калі сустрэліся Сікорскі і Макей. Гэта была сустрэча на найвышэйшым узроўні цягам апошніх 3-4 гадоў. Цяпер вяртаемся да цыклічных сустрэчаў на высокім узроўні. Чакаем у найбліжэйшай будучыні адказны візіт нашага віцэ-міністра замежных спраў, які адказвае за ўсходнюю палітыку. Нагадаю, спадарыня Купчына была ў чэрвені гэтага года ў Варшаве. Таксама ў гэтым годзе плануем правесці сустрэчу Міжурадавай камісіі, якая займаецца гаспадарчай супрацай. У ліпені рушыла з месца пасля некалькіх гадах пэўнага застою Камісія па справах транспамежнай супрацы.
Хачу нагадаць таксама, што ўмовы, пастаўленыя Еўразвязам перад Беларуссю, надалей актуальныя. Мы не забываем пра іх. Але вядома, што, каб дайсці да пэўнага кансэнсусу, трэба размаўляць. І мы стараемся гэта рабіць.
РР: Прызначаная на пасаду прэм’ера Польшчы, былы маршалак Сойма Эва Копач сёння прадставіла кіраўнікоў міністэрстваў. Міністэрства замежных спраў пакідае адзін з аўтараў палітыкі лібералізацыі дачыненняў Варшавы і Еўропы з Менскам у 2008-2010 гадах спадар Радаслаў Сікорскі. Пасля прэзідэнцкіх выбараў якраз міністр Сікорскі першы выступіў з вострай крытыкай брутальнага разгону паслявыбарчай акцыі пратэсту. Міністра Сікорскага не раз Аляксандр Лукашэнка ў негатыўным сэнсе згадваў у сваіх выказваннях. Ці пасля прызначэння новага міністра Гжэгажа Схэтыны можна чакаць далейшай інтэнсіфікацыі на лініі Менск-Варшава?
Лешэк Шэрэпка: Хачу звярнуць увагу, што спадар Радаслаў Сікорскі быў 7 гадоў міністрам замежных спраў. Гэта рэкорд у гісторыі нашай краіны. А тое, што зараз змяніў пасаду, – гэта аванс. Бо гэта ўжо другая асоба ў краіне. Думаю, ён будзе мець і надалей уплыў у развіцці дачыненняў з Беларуссю.
Калі казаць пра новага міністра замежных спраў Гжэгажа Схэтыну, то тут проста патрэбны час. Я не думаю, што гэта была нейкая радыкальная змена. Я б сказаў так: асобы змяняюцца, а інтарэсы застаюцца.
РР: Думаю, што большасць грамадзянаў Беларусі, якія мелі б магчымасць задаць вам пытанне, то запыталі б пра візы. Ці ведаеце, на якім этапе знаходзяцца перамовы пра спрашчэнне візавага рэжыму паміж Беларуссю і ЕЗ? А магчыма, што разглядаецца пытанне і адмены гэтых візаў?
Лешэк Шэрэпка: Калі казаць пра Еўразвяз і Беларусь у плане лібералізацыі візавай палітыкі, то абодва бакі дэкларуюць, што будуць прыкладаць намаганні, каб вырашыць гэтае пытанне да саміту Усходняга партнёрства, які пройдзе ў траўні наступнага года ў Рызе. Цяжка мне сказаць, ці рэальна гэта. Там гаворка ідзе пра паніжэнне коштаў візы і павелічэнне катэгорый асоб, якія могуць атрымаць візы бясплатна.
Дарэчы, сёння ў Варшаве прайшлі кансультацыі па гэтым пытанні паміж Польшчай і Беларуссю. Вядома, што Польшча выдае рэкордную колькасць віз беларусам. У мінулым годзе намі было выдадзена 350 тысяч візаў. Думаю, у гэтым годзе будзе яшчэ больш. Гэта адбываецца дзякуючы вялікім намаганням консулаў. І тут таксама хачу звярнуць увагу, што са студзеня будучага года мусім увесці біяметрычныя візы. Гэта значыць, што выданне адной канкрэтнай візы будзе займаць консулу больш часу, чым цяпер. Дзесьці ў 2 разы больш. І калі да таго часу не знойдзем механізму, каб вырашыць гэту праблему, то ў наступным годзе можна скласціся такая сітуацыя, што атрымаць візу будзе яшчэ складаней. Нават да 50% можа спасці колькасць выдання візаў.
РР: Вядома, што візавае пытанне – гэта пакуль аддаленая перспектыва. І вырашаецца яно перадусім паміж Менскам і Бруселем. А цяпер пытанне, якое тычыцца непасрэдна Польшчы і Беларусі. Ці ў плане інфраструктуры на беларуска-польскай мяжы плануюцца нейкія змены? Калі наконт Кузніцы і Полаўцаў пытанняў няма, дык у Баброўніках і Тэрэспалі аднапалосны рух праз Свіслач і Буг усё ж стварае праблемы для перасячэння мяжы…
Лешэк Шэрэпка: Планы, канешне, ёсць. І ўжо цягам доўгага часу. Але тут рэч у іншым. Каб вырашаць такія пытанні, мусім мець законную аснову, пэўную базу законаў і дамоваў на мяжы. Пакуль жа мы дзейнічаем паводле дамовы 1961 года, гэта яшчэ савецкія часы. Яна ўжо не адпавядае рэальнай сітуацыі. Ідзе праца па падрыхтоўцы новай дамовы. Таксама падрыхтавана адмысловая дамова пра ўтрыманне памежных мастоў і чыгуначных шляхоў. Без яе пакуль нічога немагчыма зрабіць, бо яна акрэслівае абавязкі кожнага бока. Таксама патрэбна дамова, якая тычылася б памежных рэк. Бо гэта таксама важны момант, калі казаць пра пашырэнне памежнай інфраструктуры.
Я ведаю, што многія чакаюць і хочуць, каб мяжа была плыннай, тым больш гэта мяжа не толькі паміж Беларуссю і Польшчай, але і паміж Еўразвязам. Таму хочацца, каб мяжа сапраўды праходзілася хутчэй. Але каб да гэтага дайшло, мусім распрацаваць законную базу. Дзеля гэтага ўжо ўзгаданая транспамежная камісія мусіць часцей сустракацца, рэгулярна размаўляць паміж сабой. І я цешуся, што ўрэшце гэтая камісія разварушылася, пачала працаваць. Цяпер трэба даць час юрыстам.
РР: Год таму польскі бок пачаў мадэрнізацыю памежнага пераходу ў Кузніцы, каб даць магчымасць пешаходам пераходзіць у адзін і другі бок. Пры гэтым беларускі бок увёў пешаходны пераход без аніякай мадэрнізацыі. А цяпер маем паведамленне ад прэсавага сакратара Дзяржаўнага памежнага камітэта Аляксандра Цішчанкі, што з 1 кастрычніка пешы рух спыняецца з прычыны мадэрнізацыі пераходу. Ці толькі мадэрнізацыя стаіць на перашкодзе?
Лешэк Шэрэпка: На маю думку, так. Бо калі прыгадаць гісторыю, то беларускі бок ініцыяваў пешы рух. Мы ўстрымліваліся ад увядзення такога руху і аргументавалі тым, што для гэтага мусяць быць адмысловыя пераходы, якія будуць бяспечнымі як для тых, хто пешшу пераходзіць мяжу, так і для супрацоўнікаў памежнай службы. Беларускі бок не задумваўся, відаць, над гэтым. І як аказалася, што калі няма адпаведных забеспячэнняў, то людзі могуць лёгка патрапіць пад машыну, бо няма адведзеных для іх месцаў. Таму гэта рашэнне, думаю, прынята з думкай пра бяспеку людзей. Пачакаем.
РР: Польскае Міністэрства замежных спраў пры дапамозе розных праграмаў спрыяе прамоцыі польскай культуры ў Беларусі і беларускай – у Польшчы. Што, паводле Вас, можна было б яшчэ зрабіць для таго, каб суседнія народы, якія стагоддзямі жылі разам, ізноў пачалі цікавіцца адзін адным і адкрываць сябе ўзаемна?
Лешэк Шэрэпка: Я думаю, што тут вялікае значэнне маюць сістэматычныя і паглыбленыя дыялогі гісторыкаў. І з таго, што ведаю, у гэтым зацікаўлены беларускі бок.
Чаму важныя гэтыя дыялогі гісторыкаў? Маем розныя падыходы да мінулага. Розныя рэчы нас цікавяць, розныя даты для нас важныя. І часам даходзіць да парадаксальнай сітуацыі, калі, напрыклад, у Польшчы святкуюць гадавіну Бітвы пад Воршай, якая мае большае значэнне не столькі для нашай гісторыі, колькі для гісторыі ВКЛ. А мы выдалі адмысловы нумар па-беларуску часопіса “Mówią Wieki”. А беларускі бок не быў вельмі зацікаўлены ў гэтым, нягледзячы на тое, што гэтая падзея была важнай і вырашальнай у многім для беларускай гісторыі. Таму тут розныя падыходы да гісторыі. А без супольнага падыходу да такога кшталту падзей цяжка будзе размаўляць.
Цалкам гутарку слухайце ў далучаным гукавым файле.
Гутарыў Зміцер Косцін, Беларускае Радыё Рацыя
Глядзіце таксама
