Cусветная прэса пра Беларусь: Беларуская «вось» не для ўсіх
Жорсткая палітыка Лукашэнкі ў дачыненні да беларускай эміграцыі адрадзіла гісторыю нансэнаўскіх пашпартоў. Стратэгія Расеі ў адпраўцы ў Беларусь тактычнай ядзернай зброі. Беларуска-расейскі альянс: вось аўтакратыі ва Усходняй Еўропе.
Рашэнне Аляксандра Лукашэнкі забараніць беларусам, якія жывуць за мяжой, аднаўляць свае пашпарты, пакуль яны не вернуцца для гэтага ў Беларусь, дадае імпульс міжнародным дыскусіям аб неабходнасці адраджэння сістэмы, якая шырока выкарыстоўвалася ў Еўропе ў 1920-х і 1930-х гадах для тых, хто ўцёк ад савецкай улады. «Маецца сістэма, якая заключалася ў распаўсюдзе таго, што стала вядома як пашпарты Нансена, і кіравалася Лігай Нацый у перыяд з 1922 па 1938 гады і забяспечвала пасведчанне асобы і праязны дакумент для тых, хто быў пазбаўлены грамадзянства Саветамі або меў пагрозы рэпрэсіямі, калі яны маглі павяртацца», – нагадвае міжнароднае выданне The Window On Eurasia.
«Гэта сістэма была створана Лігай у адказ на рашэнне савецкага ўрада ў 1921 годзе пазбавіць 800 тысяч былых падданых Расейскай імперыі, якія выехалі за мяжу. Большасці тых, хто атрымаў гэтыя дакументы, не хапала не толькі юрыдычнага статусу, але і сродкаў для існавання, і таму сістэма Нансена прадугледжвала не толькі распаўсюджванне дакументаў, але і аказанне гуманітарнай і сацыяльнай дапамогі, пра што цяпер не гавораць. «Нансэнаўскія пашпарты былі выратаваннем не толькі для расейскіх эмігрантаў. Іх таксама выдавалі ўцекачам з Асманскай імперыі і яўрэям, якія ўцякалі з нацысцкай Германіі. У 1926 г. іх прызналі 26 краін; у 1942 г. — 52. Для большасці людзей гэты пашпарт быў часовым і паліятыўным рашэннем, пакуль задзейнічаныя асобы не змогуць атрымаць грамадзянства іншай краіны. Яны былі крытычна важныя для забеспячэння міжнароднай абароны і прававога статусу для асоб без грамадзянства, катэгорыі, якая павялічылася пасля Другой сусветнай вайны і, такім чынам, знізіла жаданне дзяржаў распаўсюджваць такія дакументы, якія сведчаць асобу. Але тое, што зрабіла Беларусь і тое, што прапануюць некаторыя ў Расеі, здаецца, мяняе гэтае стаўленне. У чэрвені камісія ААН па справах бежанцаў пачала абмяркоўваць, ці варта адрадзіць пашпарты Нансэна ў XXI стагоддзі. Новыя пашпарты Нансэна маглі б стацца ўніверсальным рашэннем, якое было б заклікана дапамагчы не толькі расейцам і беларусам, але і ўсім бежанцам. Пытанне, колькі краін пагодзіцца на гэта, застаецца адкрытым. Але старую ідэю можна адрадзіць, каб у першую чаргу дапамагчы тым з Беларусі і Расеі, чые ўрады не падтрымалі сваіх грамадзян, хто выбраў пакінуць гэтыя дзве краіны на фоне таго, што адбываецца», – падкрэслівае міжнароднае выданне.
***
«Шанецы прымянення Расеяй тактычнай ядзернай зброі ацэньваюцца як нізкія
Аднак Крэмль, магчыма, шукае драматычны крок, каб перамагчы Украіну.
Беларусь, верагодна, сутыкнецца з наступствамі з боку Захаду за размяшчэнне такой зброі», – сочыць за сітуацыяй амерыканскае выданне Gisreportsonline.
«Несправакаваная вайна Расеі супраць Украіны ідзе не так, як Масква меркавала, што яна пойдзе яшчэ ў лютым 2022 года, калі яна пачала поўнамаштабнае ўварванне. Праз 18 месяцаў найбуйнейшая сухапутная вайна ў Еўропе ў гэтым стагоддзі працягваецца, і канца ёй не бачна. Кіраваны нацыяналізмам і жаданнем застацца ў спадчыне, расейскі прэзідэнт Уладзімір Пуцін выглядае цалкам у роспачы, калі ўкраінскае контрнаступленне прагрэсуе. У сувязі з узмацненнем палітычнага і эканамічнага ціску ўнутры краіны, ў сувязі з катастрафічным развіццём канфлікту і ўвядзеннем эканамічных санкцый з-за мяжы, многія назіральнікі падазраюць, што прэзідэнт Пуцін можа шукаць драматычнага кроку, каб вярнуць перамогу назад. Пастаянную заклапочанасць у палітычных колах, асабліва ў Еўропе, Злучаных Штатах і нават Кітаі, выклікае тое, што Расея можа звярнуцца да тактычнай (маламагутнай або нестратэгічнай) ядзернай зброі для дасягнення гэтай мэты. У той час як верагоднасць таго, што гэта адбудзецца, у цяперашні час ацэньваецца як нізкая, верагоднасць таго, што г-н Пуцін прывядзе ў дзеянне адну або некалькі адзінак зброі са свайго арсенала нестратэгічнай ядзернай зброі (НСЯУ), не роўная нулю. У дадатак да і без таго вялікай трывогі з нагоды канфлікту і таго, як ён можа разгортвацца, Масква разгарнула частку гэтай зброі ў суседняй Беларусі гэтым летам», – канстатуе амерыканскае выданне.
***
Саўдзел Беларусі ва ўварванні Расеі ва Украіну, якое працягваецца, узмацніў сувязі паміж Мінскам і Масквой і наблізіў іх аднабокі саюз на крок да паўнавартаснай інтэграцыі. «Расея аднавіла сваё доўгае спыненне памкнення да аб’яднання з Беларуссю, выкарыстоўваючы краіну ў якасці стартавай пляцоўкі для сваёй вайны супраць Украіны і ўмацавання супраць супернікаў НАТА на захадзе», – заўважае міжнароднае выданне The Council on Foreign Relations.
«Лукашэнка, даўні посткамуністычны лідэр Беларусі, ператварыў краіну ў тое, што праваабарончая арганізацыя Freedom House называе «кансалідаваным аўтарытарным рэжымам» і адной з найменш дэмакратычных дзяржаваў у свеце. Яго ўсё большае збліжэнне з расейскім прэзідэнтам Уладзімірам Пуціным прадвесціць дрэннае для дэмакратычных і эканамічных памкненняў беларускага народа і выклікае новыя сур’ёзныя праблемы бяспекі ў Еўропе. Да гэтага, да ўдзелу ў расейска-ўкраінскай вайне Беларусь служыла стратэгічным буферам — або стабілізуючай сілай — паміж Расеяй і Цэнтральнай Еўропай, геаграфія якой стала больш хісткай з пашырэннем НАТА пасля халоднай вайны. Гэтыя падзеі таксама значна ўзмацнілі напружанасць у адносінах з суседнімі Латвіяй, Літвой і Польшчай, якія узмацняюць меры бяспекі на сваіх усходніх межах. Тры члены НАТА і ЕЗ таксама вінавацяць Лукашэнку ў спрыянні перапраўцы тысяч мігрантаў з Блізкага Усходу і Паўночнай Афрыкі праз іх межы. Украіна публічна заявіла, што не плануе нападаць на Беларусь, але абвінаваціла Расею ў падрыхтоўцы аперацый супраць Беларусі пад «фальшывым сцягам», каб уцягнуць Лукашэнку ў канфлікт. У верасні 2023 года заканадаўцы ЕЗ заклікалі Міжнародны крымінальны суд (МКС) абвінаваціць і арыштаваць Лукашэнку за ваенныя злачынствы, якія ён нібыта здзейсніў падчас вайны ва Украіне. У ліпені МКС прад’явіў Пуціну падобныя абвінавачванні, абмяжоўваючы яго магчымасць выязджаць за мяжу» – канстатуе міжнароднае выданне.
Вольга Сямашка, Беларускае Радыё Рацыя
