Cусветная прэса пра Беларусь: без шанцаў?
Каму выгадны Еўразійскі эканамічны саюз? Беларусь як трыгер халоднай вайны. Ці можа паэзія ў перакладзе перабудаваць вольны беларуска-ўкраінскі мост пасля вайны?
24-25 мая 2023 г. у Маскве адбыліся форум і пасяджэнне пад эгідай Еўразійскага эканамічнага саюза (ЕАЭС), эканамічнага аб’яднання пад кіраўніцтвам Расеі. ЕАЭС быў створаны ў 2015 годзе на базе Мытнага саюза Расеі, Беларусі і Казахстана, куды ўвайшлі Арменія і Кыргызстан, і нацэлены на ўсебаковую эканамічную інтэграцыю. Гэтыя намаганні закранулі, сярод іншага, свабоду перамяшчэння тавараў, капіталу і працоўнай сілы ў саюзе.
«Напярэдадні надыходзячага 10-годдзя ЕАЭС гэтыя мэты застаюцца нявыкананымі», – адзначае газета азіяцка-ціхаакіянскага рэгіёну The Diplomat.
«Расея па-ранейшаму з’яўляецца галоўным і дамінуючым гульцом у саюзе, тым больш з таго часу, як яна ўзяла на сябе кіраўніцтва органамі ЕАЭС у 2023 годзе. Пуцін выставіў амбіцыйную ініцыятыву па развіцці «прамысловай кааперацыі і павелічэнні вытворчасці» пад брэндам «Made in EAEC» (Еўразійскай эканамічнай супольнасці). На дадзены момант 85,1 працэнты усіх пошлінаў, якія паступаюць у ЕАЭС, застаюцца ў Расеі; астатняе – менш за 15 працэнтаў – размяркоўваецца ў іншыя краіны саюза. Гэтае пытанне ўздымалася ўсімі членамі ЕАЭС і стала асабліва актуальным пасля ўвядзення ў 2022 годзе міжнародных санкцый супраць Расеі і Беларусі. Расея як краіна, якая ўсё больш ізалюецца ад заходніх партнёраў, як ніколі мае патрэбу ў падтрымцы сваіх «старых сяброў» і разглядае ЕАЭС як сродак гэтай падтрымкі. Энэргетычны крызіс, выкліканы вайной ва Украіне, закрануў не толькі Эўразвяз. Расея страціла свой лепшы рынак — Еўропу — і не мае рэальнай альтэрнатывы, якая можа спажываць столькі нафты і газу. Расея і Казахстан з’яўляюцца чыстымі экспарцёрамі прыроднага газу. Астатнія краіны саюза (Арменія, Беларусь і Кыргызстан) з’яўляюцца чыстымі імпарцёрамі, і гэта тэхнічна скажае рытм нібыта раўнапраўнага партнёрства. Расеі і Казахстану важна захаваць цяперашні статус-кво. Тым часам Арменія, Беларусь і Кыргызстан залежаць ад імпарту энерганосьбітаў і шукаюць бяспекі ў роўным стаўленні да ўсіх кліентаў у саюзе. Такім чынам, у кантэксце геапалітычнай адзіноты Расеі і яе вернага саюзніка Беларусі варта задумацца, наколькі ўнутраныя перашкоды саюза супярэчаць нацыянальным інтарэсам Казахстана і іншых чальцоў саюза. Хіба гульня вартая свеч?», – задаецца пытаннем выданне азіяцка-ціхаакіянскага рэгіёну.
***
Беларусь заяўляе, што Расея пачала перакідваць тактычную ядзерную зброю ў былую савецкую дзяржаву, якая мае агульную амаль 700-мільную мяжу з Украінай, што павялічвае рызыку ядзернага супрацьстаяння ў Еўропе. «Міністр абароны ЗША Лойд Осцін заклікаў саюзнікаў «капаць глыбей», каб забяспечыць больш зброі і боепрыпасаў, каб дапамагчы Украіне, калі яна пачынае контрнаступленне супраць Расеі», – піша амерыканскі штотыднёвік Znetwork. „Канфлікт ва Украіне ўзмацніў «новую халодную вайну» паміж Злучанымі Штатамі і іх саюзнікамі, з аднаго боку, і Расеяй і Кітаем, з другога. Можна звязаць пачатак гэтага новага геапалітычнага супрацьстаяння з вайной у Косаве ў 1999 годзе, у якую НАТА ўступіла без адабрэння ААН і праз пярэчанні Расеі і Кітая. У 1990-х гадах у Злучаных Штатаў была «акно магчымасцяў», каб перабудаваць свет у бок большага супрацоўніцтва і шматбаковасці. Замест таго, каб выбраць мірныя варыянты, варыянты, якія вядуць да доўгатэрміновага міру ў міжнародных адносінах і ўзмацнення ролі Арганізацыі Аб’яднаных Нацый, яна зрабіла супрацьлеглы выбар, у тым ліку пашырэнне НАТА. А зараз разрастаецца новая халодная вайна: ЗША, Расея і Кітай, ад Косава да Украіны, – падкрэслівае амерыканскае выданне.
***
Беларусь адначасова з’яўляецца ахвярай і інструментам для Расеі ў яе поўнамаштабным уварванні ва Украіну. «Ці могуць паэзія і пераклад стварыць мост паміж Украінай і беларусамі, якія супрацьстаяць аўтакратычнаму рэжыму беларускага прэзідэнта Лукашэнкі?», – задаецца пытаннем міжнародны штотыднёвік Global Voices.
« Як прыклад – кніга пад назвай « Bloodlands 20/22 Belarus/Ukraine», што складаецца з каля 20 вершаў і тэкстаў на беларускай мове і двух тэкстаў на ўкраінскай мове, прысвечаных беларускай рэвалюцыі 2020 года і поўнамаштабнаму ўварванню Расеі ва Украіну. Цяпер самы час будаваць масты як беларускай, так і ўкраінскай літаратур да астатняга свету, і ў прыярытэце да Захаду. Даецца гэта няпроста, бо людзі, нават інтэлектуалы, даволі лянівыя, а многія былыя савецісты лічаць за лепшае не паглыбляцца ў сучаснае, посткаляніяльнае развіццё былых савецкіх рэспублік. Сапраўды, двухбаковыя стасункі вельмі складаныя, бо беларуская тэрыторыя была выкарыстаная расейскімі войскамі для нападу на Украіну ў 2022 годзе. Так што сумесныя дзеянні ў сферы культуры ў бліжэйшы час наўрад ці магчымыя. Беларускай культуры зараз не надаецца ўвагі ў СМІ, у адрозненне ад 2020 года падчас масавых пратэстаў у краіне. Прысутнасць беларусаў у заходніх даследаваннях вельмі ўмераная», – канстатуе міжнародны штотыднёвік.
Агляд сусветнай прэсы пра Беларусь падрыхтавала Вольга Сямашка.
