Даклад па Беларусі змяшчае ашаламляльныя факты
Падрыхтаваны ў межах Маскоўскага механізма АБСЕ даклад па Беларусі пацвярджае маштаб і сур’ёзнасць парушэнняў правоў чалавека ў краіне, гаворыцца ў сумеснай заяве 17 краін — ініцыятараў запуску Маскоўскага механізма.
5 лістапада ў Вене на закрытым пасяджэнні Пастаяннага савета АБСЕ прэзентаваны даклад, падрыхтаваны прафесарам міжнароднага права Універсітэта Граца (Аўстрыя) Вольфгангам Бенедэкам.
Заяву ад імя Бельгіі, Канады, Чэхіі, Даніі, Эстоніі, Францыі, Фінляндыі, Ісландыі, Латвіі, Літвы, Нарвегіі, Нідэрландаў, Польшчы, Румыніі, Славакіі, Вялікабрытаніі і ЗША падаў дацкі пасол у АБСЕ Рэне Дайнесен. Тэкст заявы апублікаваны на сайце МЗС Эстоніі.
Дайнесен падзякаваў Бенедэку за праведзеную працу. „У вашым дакладзе відавочныя ваша прафесійная сумленнасць і прыхільнасць правам і асноўным свабодам чалавека. Я спадзяюся, што ўсе 57 дзяржаў — удзельніц АБСЕ належным чынам паставяцца да вашага даклада, уважліва вывучыўшы вашы высновы і рэкамендацыі, якія адрасаваныя не толькі Беларусі, але і дзяржавам — удзельніцам АБСЕ і міжнароднай супольнасці ў цэлым”, — сказаў ён.
Паводле слоў дацкага пасла ў АБСЕ, даклад грунтуецца на „шырокай дакументацыі, уключаючы справаздачы, сведчанні ахвяр і відавочцаў, афіцыйную інфармацыю і справаздачы ўладаў”. „Ён змяшчае ашаламляльныя факты: вынікі прэзідэнцкіх выбараў 9 жніўня 2020 года былі сфальсіфікаваныя, сілавыя ведамствы рэжыму Лукашэнкі масава і сістэматычна парушалі правы чалавека і асноўныя свабоды, — адзначыў Дайнесен. — Супраць мірных пратэстоўцаў быў выкарыстаны жорсткі гвалт з боку сілавых ведамстваў. Людзі зведвалі адвольныя затрыманні па палітычных матывах, іх змяшчалі пад варту перад і пасля выбараў. Свабода СМІ і бяспека журналістаў, як беларускіх, так і міжнародных СМІ, пастаянна зведваюць нападкі. Сілавыя структуры Беларусі дзейнічаюць цалкам беспакарана, нягледзячы на шматлікія праўдзівыя паведамленні аб злоўжываннях”.
Ён падкрэсліў, што ў дакладзе прыведзеныя сведчанні празмернага гвалту з боку сілавікоў і пацверджанае іх дачыненне да катаванняў і жорсткага абыходжання з затрыманымі. Пры гэтым адзначаецца, што да гэтага часу па фактах катаванняў і жорсткага абыходжання не распачата ніводнай крымінальнай справы.
„Даклад грунтуецца на сведчаннях многіх людзей, у тым ліку праваабаронцаў, журналістаў і прадстаўнікоў грамадзянскай супольнасці Беларусі. Мы ўдзячныя ўсім, хто падаў інфармацыю для гэтага дакумента. Раскрываючы тое, што адбываецца ўнутры Беларусі, яны прадэманстравалі неверагодную адвагу і стойкасць і заслугоўваюць нашай падтрымкі, — сказаў Дайнесен. — Іх паказанні з’яўляюцца яркім напамінам пра прычыну цяперашняга крызісу — прэзідэнцкія выбары 9 жніўня, якія не былі ні свабоднымі, ні справядлівымі, і спробы беларускага народа мірна пратэставаць супраць гэтых фальсіфікацый і рэпрэсій”.
Дацкі пасол у АБСЕ адзначыў, што акрамя выкладзеных фактаў у дакладзе ўтрымліваецца шэраг рэкамендацый для уладаў Беларусі, міжнароднай супольнасці і дзяржаў — членаў АБСЕ.
Дайнесен вылучыў як „вартыя асаблівай увагі” наступныя рэкамендацыі:
— скасаваць вынікі прэзідэнцкіх выбараў 9 жніўня 2020 года з-за парушэнняў на ўсіх этапах працэсу і арганізаваць новыя свабодныя прэзідэнцкія выбары на аснове міжнародных стандартаў, запрасіўшы назіральнікаў БДІПЧ АБСЕ;
— прывесці выбарчае заканадаўства Беларусі ў адпаведнасць з міжнароднымі стандартамі;
— неадкладна спыніць любы гвалт, у прыватнасці катаванні і жорсткае абыходжанне, у дачыненні да мірных пратэстоўцаў;
— неадкладна і безумоўна вызваліць усіх зняволеных, якія ўтрымліваюцца па палітычных матывах, і ўстрымлівацца ад судовых пераследаў і рэпрэсій;
— забяспечыць захаванне стандартаў справядлівага судовага разбору;
— забяспечыць рэалізацыю права грамадзян на мірныя сходы ў адпаведнасці з міжнароднымі стандартамі;
— забяспечыць бяспеку ўсіх журналістаў і стварыць спрыяльныя ўмовы для працы СМІ;
— устрымлівацца ад умяшання ў доступ да інтэрнэту, спыніць цэнзуру і блакаванне сайтаў;
— забяспечыць незалежнае і бесстаронняе расследаванне ўсіх выпадкаў катаванняў, жорсткага абыходжання, гвалту ў дачыненні да затрыманых з боку супрацоўнікаў сілавых структур.
„Першым крокам да прагрэсу павінна стаць спыненне ўладамі Беларусі кампаніі гвалту супраць мірных дэманстрантаў, вызваленне ўсіх несправядліва затрыманых і прыцягненне вінаватых да адказнасці. Беспакаранасць павінна спыніцца”, — падкрэсліў Дайнесен.
Ён таксама выказаў расчараванне тым, што афіцыйны Мінск адмовіўся ад любога ўзаемадзеяння ў межах Маскоўскага механізма, і заклікаў улады Беларусі да супрацоўніцтва.
„Улады Беларусі павінны шукаць мірнае і дэмакратычнае вырашэнне цяперашняга крызісу і весці адкрыты і ўсёабдымны дыялог з грамадствам, — сказаў Дайнесен. — Мы заклікаем улады Белаорусі яшчэ раз разгледзець магчымасць прыняцця прапановы дзейнага старшыні [АБСЕ] па садзейнічанні агульнанацыянальнаму дыялогу паміж уладамі Беларусі і прадстаўнікамі апазіцыі і грамадзянскай супольнасці”.
Маскоўскі механізм АБСЕ для стварэння групы экспертаў з мэтай вывучэння сітуацыі з правамі чалавека ў Беларусі пасля выбараў прэзідэнта быў задзейнічаны 17 верасня. Яго запуск ініцыявалі 17 краін: Бельгія, Вялікабрытанія, Данія, ЗША, Ісландыя, Канада, Латвія, Літва, Нарвегія, Нідэрланды, Польшча, Румынія, Славакія, Чэхія, Фінляндыя, Францыя і Эстонія.
„Сёння мы робім крок для выкарыстання параграфа 12 Маскоўскага дакумента Канферэнцыі па чалавечым вымярэнні АБСЕ 1991 года (Маскоўскі механізм), каб заснаваць місію экспертаў для вывучэння і дакладу аб наяўных праблемах, якія мы вызначылі як вельмі сур’ёзныя пагрозы для рэалізацыі палажэння аб чалавечым вымярэнні АБСЕ ў Беларусі, а таксама даць рэкамендацыі і парады”, — заявіў 17 верасня пастаянны прадстаўнік Вялікабрытаніі пры АБСЕ Ніл Буш.
Гэта ўжо другі выпадак выкарыстання Маскоўскага механізма АБСЕ ў дачыненні да Беларусі — першы быў пасля прэзідэнцкіх выбараў 2010 года.
Маскоўскі механізм АБСЕ выкарыстоўваецца для маніторынгу выканання абавязацельстваў, узятых на сябе дзяржавамі — удзельніцамі арганізацыі ў галіне правоў чалавека і дэмакратыі. Гэты інструмент дае дадатковую магчымасць дзяржавам — членам АБСЕ фармаваць спецыяльныя місіі з ліку незалежных экспертаў для спрыяння ў вырашэнні канкрэтных праблем, звязаных з чалавечым вымярэннем, на іх уласнай тэрыторыі або на тэрыторыі іншай дзяржавы — удзельніка АБСЕ.
Глядзіце таксама
