“Лібералізацыя” па-беларуску
Сёння апошні дзень збору і падачы подпісаў у падтрымку патэнцыйных кандыдатаў на пасаду кіраўніка дзяржавы. Палітычны аглядальнік парталу TUT.BY Арцём Шрайбман на старонках BelarusDigest піша, што сёлетняя выбарчая прэзідэнцкая кампанія праходзіць пры вонкавых паказальных прыкметах “лібералізацыі”.
Арцём Шрайбман: Гэта патрэбна для таго, каб паказаць сваім і замежным назіральнікам, а таксама электарату, што выбарчая кампанія і фон, на якім яна праходзіць, такія ж як, напрыклад, у Польшчы ці іншых дэмакратычных краінах. Дзеля чаго гэта робіцца – гэта ўжо іншае пытанне. Ёсць пэўныя прыкметы – гэта тычыцца даволі свабодных умоваў для выбарчай агітацыі і збору подпісаў, амаль не ствараецца ніякіх перашкод для ініцыятыўных групаў, даволі нейтральнае асвятленне кампаніі ў дзяржаўных СМІ. Гэта ўсё сумяшчаецца са свабоднымі ў пэўным сэнсе дыскусіямі на дзяржаўных тэлеканалах, я маю на ўвазе перадачу “Справа прынцыпу” на АНТ і “Форум” на Беларусь1. Ніхто не робіць сакрэт з таго, што гэта лібералізацыя дэманстрацыйная, але і нельга казаць, што яе няма.
РР: Сёння ўлада адчувае сябе ўпэўнена. Што яе змушае шукаць падтрымкі і адабрэння Еўропы?
Арцём Шрайбман: Мне падаецца, што тут два фактары – знешні і ўнутраны. Унутраны, мне падаецца, нават больш важны. Ёсць два тыпы легітымнасці для аўтарытарных кіраўнікоў – ёсць тып аля Бердымухамедаў у Туркменістане ці Назарбаеў у Казахстане, дзе ўсім зразумела, што гэта “султанскі” тып, ён – султан і выбары – гэта рытуал. І там пытанне дэманстрацыйнай дэмакратычнасці выбараў не паўстае.
Беларуская ж ўлада спрабуе трымацца на іншым падыходзе да лігітымнасці – ёй важна для большасці беларусаў здавацца дэмакратычна абранай. Маўляў, мы не горш, чым Еўропа. Сацыялагічныя даследаванні паказваюць, што амаль палова беларусаў верыць, што ў Беларусі ёсць сумленныя выбары. І ўлада хоча пашырыць колькасць гэтых людзей. І чым далей, тым больш гэта падкрэсліваецца.
РР: Апазіцыйныя палітыкі цягам гэтай кампаніі неаднаразова казалі пра апатыю і нецікавасць грамадства да выбараў. Ці цікава, на Ваш погляд, Лукашэнку перамагчы на такіх выбарах?
Арцём Шрайбман: Я згодны, што гэта праблема для ўлады. І мабыць асноўнай мэтай дзяржаўных СМІ і дзяржаўнага апарата на гэтых выбарах будзе, як і заўсёды, спроба мабілізаваць людзей пайсці на выбары. Таму і забаранілі ўсе заклікі да байкоту выбараў. Гэта пагроза, бо апатыя, якая выражаецца ў адсутнасці падтрымкі апазіцыі, у адсутнасці падтрымкі ідэяў пратэсту, яна таксама можа выразіцца ў адсутнасці ідэяў ісці на выбары ўвогуле.
Пабачым, як атрымаецца ва ўладаў зрабіць наведванне выбараў больш адпавядальным лічбам, якія будуць пасля пададзеныя народу, але вось у гэтыя выбары, мне здаецца, гэта будзе зрабіць цяжэй, чым ва ўсе іншыя выбарчыя кампаніі.
Нягледзячы на вонкавыя прыкметы адкрытасці, дагэтуль у турмах знаходзяцца палітвязні, у тым ліку і былы кандыдат на выбарах Мікалай Статкевіч. Напярэдадні прад’яўлена абвінавачванне маладым хлопцам за беларускае графіці, а журналістам-фрылансерам, нягледзячы на абяцанні Лукашэнкі, па-ранейшаму абвяшчаюцца абвінаваўчыя прысуды і штрафы за прафесійную дзейнасць.
Зміцер Косцін, Беларускае Радыё Рацыя
Глядзіце таксама
