МЗС Нарвегіі: Супраца з Беларуссю будзе залежыць ад сітуацыі з правамі чалавека
Дэпутат парламенту Нарвегіі ад Хрысціянска-дэмакратычнай партыі (KrF), чалец камітэту па замежных справах і абароне Гейр Тоскедаль звярнуўся да міністра замежных спраў з пытаннем, ці нарвежскія ўлады сочаць за сітуацыяй з правамі чалавека ў Беларусі напярэдадні жнівеньскіх выбараў, і што можа зрабіць Нарвегія для паляпшэння сітуацыі з правамі чалавека ў краіне.
Адказ міністра замежных спраў: Мы без абмежаванняў рэгіструем апошнія падзеі ў Беларусі і будзем уважліва сачыць за развіццём падзей напярэдадні жнівеньскіх выбараў. Арышт журналістаў і апазіцыянераў недапушчальны, а дзеянні ўладаў у дачыненні да мірных дэманстрацый, пікетаў і акцый выклікаюць заклапочанасць.
Негатыўная тэндэнцыя надыходзіць пасля перыяду, калі прастора для грамадзянскай супольнасці і альтэрнатыўных галасоў у некалькіх сектарах, як уяўляецца, павялічвалася, і калі краіна звярнулася да ЕЗ і Еўропы. Мінулагоднія парламенцкія выбары не былі прызнаныя міжнароднымі назіральнікамі свабоднымі і справядлівымі, і апазіцыі не дазволілі перамагчы. Аднак было некалькі прыкладаў, калі арганізацыі або асобныя асобы крытыкавалі ўлады, не сутыкаючыся рэпрэсіяў. Тое, што яны робяцца больш жорсткімі напярэдадні прэзідэнцкіх выбараў, выклікае расчараванне.
Мы хочам бачыць Беларусь цалкам інтэграванай у Еўропу ў якасці свабоднай і дэмакратычнай супольнасці. Гэта азначае, сярод іншага, што ў апазіцыі павінны быць рэальныя магчымасці ўдзельнічаць на роўных умовах. Гэта ажыццяўляецца на двухбаковай аснове і праз адпаведныя шматбаковыя арэны. Агульным для большасці інструментаў з’яўляецца тое, што ўклад Нарвегіі будзе найбольш эфектыўным пры ўзаемадзеянні з нашымі міжнароднымі партнёрамі, такімі як іншыя краіны Паўночнай Еўропы. Нарвегія з’яўляецца актыўным удзельнікам Арганізацыі па бяспецы і супрацоўніцтву ў Еўропе (АБСЕ) і Савета Еўропы, і ў рамках іх у апошнія тыдні была выказана крытыка і занепакоенасць з нагоды парушэнняў свабоды сходаў і выказвання меркаванняў у Беларусі. Савет ААН па правах чалавека цяпер збіраецца на летнюю сесію. Нарвегія будзе сааўтарам рэзалюцыі па Беларусі, якая ўключае ў сябе пытанні, звязаныя з прэзідэнцкімі выбарамі, і просіць падоўжыць мандат Спецыяльнага дакладчыка па правах чалавека. Нарвегія раней правяла або далучылася да некалькіх выступленняў аб сітуацыі з правамі чалавека ў Беларусі ў Радзе ААН па правах чалавека, і мы будзем разам з іншымі краінамі Паўночнай Еўропы выступаць у інтэрактыўным дыялогу ў ліпені. Вельмі сумна, што COVID-19, верагодна, абмяжуе магчымасць міжнароднага назірання за выбарамі як падчас падрыхтоўкі, так і падчас саміх выбараў.
На працягу многіх гадоў Нарвегія падтрымлівае сілы ў Беларусі, якія працуюць для прасоўвання дэмакратыі і павагі да правоў чалавека. У апошнія гады таксама пашырыўся палітычны дыялог з Беларуссю, і гэта надало некалькі магчымасцяў для разгляду сітуацыі з правамі чалавека як на ўзроўні замежных спраў, так і на ўзроўні дзяржаўнага сакратара. Мы акцэнтавалі ўвагу на пошуку агульных інтарэсаў і платформаў для супрацоўніцтва, падкрэсліваючы, што на супрацоўніцтва будзе ўплываць гатоўнасць краіны паважаць асноўныя правы чалавека і прынцыпы, звязаныя з дэмакратыяй і вяршэнствам права. Менавіта гэтыя погляды мы хочам данесці да беларускіх уладаў у бліжэйшы час.
Таксама Гейр Таскедаль апублікаваў артыкул пра Беларусь “Барацьба за дэмакратыю” ў нацыянальнай газеце “Klassekampen” (на фота): Некалькі гадоў таму я сядзеў у пакоі ў Беларусі з старанна засунутымі фіранкамі і казаў аб тым, пра што нікому не трэба казаць. Ідэя, якая настолькі небяспечная для сістэмы, што прэзідэнт гатовы прыняць радыкальныя меры для яе прадухілення: дэмакратыя. Цяпер народ паўстае ў знак пратэсту супраць дыктатуры прэзідэнта Лукашэнкі.
9 жніўня – гэта прэзідэнцкія выбары ў краіне, якую часта называюць апошняй дыктатурай Еўропы. Апошні тэрмін вылучэння кандыдатаў у прэзідэнты на выбарах – 19 чэрвеня. Гэта стала адпраўной кропкай для буйных пратэстаў супраць прэзідэнта Аляксандра Лукашэнкі. Глыбінная незадаволенасць прэзідэнтам назапасілася гэтай вясной і была ўзмоцненая моцнай незадаволенасцю тым, што ўлады непераканаўча спраўляюцца з пандэміяй каронавіруса. Гэта прывяло да таго, што людзі падняліся ў знак пратэсту пасля многіх гадоў з прэзідэнтам і ўрадам, які перашкаджае дэмакратычнаму развіццю, урадам, які прыгнятае і пераследуе людзей і партыі, якія могуць пагражаць іх становішчу.
Тое, што мы бачым гэтай вясной і летам, – гэта гістарычна моцная непрыязнасць народа да дзейнага прэзідэнта. Розныя апытанні паказваюць, што Лукашэнку падтрымліваюць толькі тры працэнты насельніцтва. Людзі выкладваюць у Facebook кадры з надпісам „Мы-97%”. Адначасова з гэтым мы назіраем рэзкае павелічэнне жорсткасці ў турмах і гвалтоўных нападаў на вуліцах. Неаднаразова людзей арыштоўвалі людзі ў цывільным проста за тое, што яны прысутнічалі. Лукашэнка заявіў, што гатовы да стральбы, каб пазбегнуць таго, што „яны захопяць краіну”.
Лукашэнка знаходзіцца ва ўладзе з 1994 года і з тых часоў стрымлівае апазіцыю. Кожныя пяць гадоў у Беларусі праходзяць прэзідэнцкія выбары, але з 1995 года АБСЕ не лічыць іх свабоднымі і дэмакратычнымі. Лукашэнка цяпер зноў ахвотна згаджаецца на перавыбранне праз 26 гадоў. Відавочна, што Беларусь – гэта краіна з аўтарытарнай сістэмай праўлення, якую часта апісваюць як апошнюю дыктатуру Еўропы.
Цяпер улады вырашылі адказаць на пратэсты арыштам журналістаў і апазіцыянераў, у тым ліку патэнцыйнага кандыдата ў прэзідэнты Віктара Бабарыка, які сабраў больш за 425 тысяч подпісаў у падтрымку сваёй кандыдатуры. Сям’я Бабарыкі не змагла звязацца з ім пасля арышту, а беларускія ўлады замарозілі банкаўскія рахункі ягонай перадвыбарнай кампаніі. Яго адвакату быў прадастаўлены доступ да аднаго візіту, але яму было адмоўлена ў доступе, калі ён прыехаў у другі раз, спасылаючыся на сітуацыю з пандэміяй. Па іроніі лёсу, бо рэжым лічыць, што яго ў краіне не існуе.
Сяргей Ціханоўскі, яшчэ адзін кандыдат, таксама быў заключаны ў турму. Іншыя патэнцыйныя кандыдаты ў прэзідэнты, такія як Валерый Цапкала, якія сабралі 200 000 подпісаў, таксама сутыкнуліся з сур’ёзнымі перашкодамі на шляху сваіх кампаній.
Намеснік старшыні беларускай брацкай партыі KrF – Беларускай хрысціянскай дэмакратыі (БХД) Павел Севярынец быў арыштаваны 7 чэрвеня. 15 чэрвеня яго жонка даведалася ад сукамерніка, што ў Паўла адабралі ўсе асабістыя рэчы: ежу, лекі і нават зубную шчотку. Ён двойчы змяшчаўся ў карцар і паведамляў, што яму не хапае вады. Ён быў прадстаўлены двум новым пракурорам і атрымаў 30 новых сутак турэмнага зняволення. Цяпер ён прабудзе ў турме не менш за 75 дзён. БХД разглядае стаўленне да яго як катаванне.
Яшчэ адзін прадстаўнік кіраўніцтва БХД, Віталь Рымашэўскі, зможа паўстаць перад судом па абвінавачванні ў тым, што 7-га чысла ён удзельнічаў у акцыі. Сам ён не затрыманы, але, мяркуючы па навінах, яго таксама, хутчэй за ўсё, арыштуюць. Іншыя, хто падтрымліваў БХД, і сябры ініцыятыўнай групы сутыкнуліся з жорсткімі рэпрэсіямі на акцыях.
Вольга Кавалькова, сустаршыня БХД і кандыдат у прэзідэнты, пазбавілася права кіраваць аўтамабілем і выязджаць за мяжу і атрымала велізарны штраф. Яе кватэра, аўтамабіль і банкаўскі рахунак арыштаваныя з-за таго, што яна ўдзельнічала ў мітынгу супраць інтэграцыі з Расеяй у Менску ў снежні 2019 года.
Іншыя – гэта таксама турма. Ева Супрыгіна таксама пераследуецца. Яна знікла і, верагодна, падвергнулася так званаму адміністрацыйнаму арышту. Паводле звестак праваабарончай арганізацыі „Вясна”, паміж 6 траўня і 10 чэрвеня было выраблена ў агульнай складанасці 1093 арыштаў у якасці пакарання за непажаданую палітычную дзейнасць. 102 чалавекі аштрафаваныя прыкладна на 32 000 еўра.
На працягу шэрагу гадоў KrF супрацоўнічае з апазіцыйнымі палітыкамі Беларусі, сур’ёзна гледзячы на сітуацыю ў краіне. KrF падтрымлівае дэмакратыю і праваабаронцаў, асуджае перашкоды і арышты беларускіх уладаў з боку апазіцыянераў і просіць неадкладна вызваліць іх. Хрысціянскія дэмакраты супрацоўнічаюць з БХД і не могуць змірыцца з тым, што іх прадстаўнікі не атрымліваюць адабрэння або сутыкаюцца з перашкодамі ў сваёй сумленнай і законнай працы на карысць людзей і краін. Мы ўзрушаныя і ўсхваляваныя тым, як беларускі ўрад ставіцца да грамадзян, якія падымаюць свой голас супраць дзеючага прэзідэнта. Тым не менш, мы адзначаем як нешта пазітыўнае, што людзі гэтым раннім летам праявілі гатоўнасць паўстаць супраць таталітарнага кіравання. Любы рэжым, які будуе сваё існаванне на хлусні і прыгнёце, рана ці позна падзе.
Лукашэнку падтрымліваюць толькі тры працэнты насельніцтва.
Прэс-служба Беларускай Хрысціянскай Дэмакратыі.
