Юрась Губарэвіч: Грамадства мусіць мець глыток свабоды
Да прэзідэнцкіх і парламенцкіх выбараў Рух „За Свабоду” павінен прыйсці ў добрай форме. Таму праз 2 тыдні пройдзе яго справаздачна-выбарчая канферэнцыя. Яна павінна вырашыць важныя тактычныя і стратэгічныя пытанні. Зараз па краіне праходзяць абласныя сходы. Апошнія – у Менску і Віцебску.
У размове з карэспандэнтам Радыё Рацыя ГенаСзем Барбарычам кіраўнік Руху „За Свабоду” Юрась Губарэвіч распавёў аб самых істотных планах Руху.
Юрась Губарэвіч: Рух „За Свабоду” праводзіць сходы актывістаў арганізацыі ў рэгіёнах і ў Менску напярэдадні справаздачна-выбарчай канферэнцыі, якая адбудзецца 15 снежня бягучага году. Асноўнае пытанне, гэта, канешне, вылучэнне дэлегатаў на канферэнцыю. Але сярод іншага мы разглядаем таксама пытанні стратэгіі дзейнасці нашай арганізацыі, бо менавіта рашэнні па стратэгіі, па тым, як мы будзем удзельнічаць у выбарчых кампаніях наступных 2-х гадоў, стануць аднымі з галоўных на канферэнцыі. Таксама мы разглядаем пытанне новай праграмы Руху „За Свабоду”, у якой 8 асноўных раздзелаў з грамадска-палітычнага, эканамічнага жыцця краіны, дзе неабходныя рэформы. Тут не толькі эканоміка, не толькі медыцына і адукацыя, ці самакіраванне, але і пытанні нацыянальнай бяспекі, канстытуцыйнага ладу і трансфармацыі той палітычнай сістэмы, якую стварыў Аляксандр Лукашэнка. Таму для нас важна, каб у такіх сходах актыўна прымалі ўдзел сябры Руху „За Свабоду”. І мы бачым гэтую актыўнасць. На саму канферэцыю ўжо зараз плануюць паехаць больш за 100 дэлегатаў, яны вылучаны на падобных сходах. Апошні са сходаў адбудзецца на наступным тыдні ў Магілёве.
RR: Папярэдння канферэнцыя была адносна нядаўна. Таму гэтая з’яўляецца пазачарговай ці не? І калі пазачарговая, то чым гэта выклікана?
Юрась Губарэвіч: Згодна статуту, Рух „За Свабоду” мае права праводзіць канферэнцыі хоць кожныя паўгода, калі на то ёсць патрэба і ёсць магчымасць сабраць дэлегатаў. У нас раней склалася практыка, што справаздачна-выбарчыя канферэнцыі праводзяцца не часцей, як раз на 4 гады. Але зараз з’яўляецца магчымасць праводзіць іх з большай перыядычнасцю. Нагадаю, што апошняя справаздачна-выбарчая канферэнцыя адбылася ўвосень 2016 году, ужо мінула больш за 2 гады. І так як наперадзе ў нас важныя палітычныя кампаніі, то гэтым разам рада Руху „За Свабоду” вырашыла таксама вынесці на канферэнцыю пытанне пераабрання кіруючых органаў, бо трэба пэўным чынам абнавіць каманду, што будзе выконваць тыя важныя і грунтоўныя задачы, якія паставіць перад Рухам канферэнцыя.
RR: Вы будзеце вылучаць сваю кандыдатуру на пасаду кіраўніка?
Юрась Губарэвіч: Так, я планую вылучаць сваю кандыдатуру і на наступны тэрмін. Тым больш, што тыя прапановы, якія я выношу на разгляд дэлегатаў канферэнцыі, маюць у значнай ступені маё аўтарства, гэта маё бачанне, як павінна надалей развівацца наша арганізацыя. Таму буду звяртацца па падтрымку да дэлегатаў дзеля таго, каб была магчымасць рэалізаваць усе тыя планы і праграмы, якія мы вылучаем на наступныя годы.
RR: Усё ж папярэдняя канферэнцыя была адносна нядаўна. І правядзенне новай падштурхоўвае да думкі, што ў Рухе „За Свабоду” з’явіліся нейкія ўнутраныя спрычкі і непаразуменні. Калі гэта так, у чым яны?
Юрась Губарэвіч: Ніякіх спрэчак у Руху „За Свабоду” няма. Пытанне ў тым, з якой перыядычнасцю праводзіць справаздачна-выбарчыя канферэнцыі — гэта выключна кампетэнцыя рады „Руха „За Свабоду”, і калі яна прыняла такое рашэнне, то гэта рашэнне будзе выканана. Справа ў тым, што перыядычнасць раз у 4 гады, — гэта як раз тое, што выклікала нараканні на мінулай справаздачна-выбарчай канферэнцыі. Нейкая частка дэлегатаў казала пра неабходнасць увядзення двухгадовага тэрміну. Аднак гэтая частка прадстаўляла меншасць, і такая прапанова не прайшла. Я думаю, што тут мы павінны не абмяжоўваць жаданне дэлегатаў удзельнічаць у выбарах кіруючых органаў. Бо гэта толькі ў афіцыйнай лукашэнкаўскай Беларусі ёсць абмежаванні на ўдзел у выбарах. У Руху „За Свабоду” любыя выбарчыя кампаніі праходзяць адкрыта, празрыста і дэмакратычна.
RR: Вы нагадалі пра вялікія электаральныя кампаніі, якія чакаюць Беларусь. І Рух „За Свабоду”, вядома, да іх рыхтуецца ў складзе Правацэнтрысцкай кааліцыі. Вы плануеце вылучыць кандыдатуру на прэзідэнцкія і парламенцкія выбары?
Юрась Губарэвіч: Удзел у парламенцкіх выбарах – гэта пытанне, напэўна, больш палягае ў рэчышчы планаў і жаданняў кожнага асобнага актывіста. Задача ж Руха „За Свабоду” падтрымаць такія памкненні і дапамагчы арганізаваць якасную кампанію. Я нагадаю, што я ўдзельнічаў у папярэдніх і парламенцкіх і мясцовых выбарах і маю вельмі добрыя напрацоўкі на сваёй акрузе. Таму спадзяюся, што і наступным разам змагу разлічваць на істотную падтрымку тых выбарцаў, якія пражываюць на гэтых акругах.
А што тычыцца прэзідэнцкай кампаніі, то тут, канешне, патрэбна калектыўнае рашэнне, бо гэта сур’ёзная адказнасць. І мы павінны ўсведамляць, — калі Рух”За Свабоду” плануе вылучаць свайго кандыдата ў працэс праймерыз, які будзе арганізаваны Правацэнтрысцкай кааліцыяй, то за гэтымі планамі і рашэннямі павінна быць і адказнасць і праца. Таму менавіта гэта пытанне выносіцца на разгляд такога прадстаўнічага аргана, як канферэнцыя.
RR: Вядома, што Правацэнтрысцкая кааліцыя абмяркоўвае пытанне праймерыза. А калі ўжо грамадскасць будзе азнаёмлена з вынікамі гэтага абмеравання? Калі ўжо старт?
Юрась Губарэыіч: Я думаю, што працэс абмеркавання праходзіць аднолькавыя этапы ў рамках кожнай з нашых арганізацыяў. Нагадаю, што публічна на сёння заяўленыя кандыдатуры хіба што толькі ад Беларускай Хрысціянскай Дэмакратыі. Зараз ідзе абмеркавнне гэтых кандыдатураў унутры самой структуры. Аб’яднаная грамадзянская партыя яшчэ не агучвала, хто можа быць іх прэтэндэнтам. Рух „За Свабоду” таксама рыхтуецца да гэтага пытання праз абмеркаванне яго зараз на рэгіянальных сходах і прыняцця рашэння на справаздачна-выбарчай канфрэнцыі. Калі мы разам падыдзем да нейкай агульнай кропкі, з якой мы можам пачаць старт, то я думаю, што цалкам магчыма, што гэты старт будзе напачатку наступнага года, узімку, ці ўвесну.
RR: А пытанне адзінага прэтэндэнта ад ўсёй апазіцыі, як гэта было ў 2006 годзе, абмяркоўваецца, ці ўжо ўсе рукой махнулі?
Юрась Губарэвіч: Для нас гэта адна са стратэгічных задачаў мець такое шырокае аб’яднанне. І мы заўсёды дэкларавалі адкрытасць Правацэнтрысцкай кааліцыі да ўдзелу і іншых палітычных структураў. Аднак мы назіраем, што шэраг партый ужо паспяшаліся і ў гэтым годзе і ў папярэднім заявіць пра тое, што яны жадаюць выключна самастойна прайсці гэтым шляхам. Магчыма, яны разлічваюць, што маюць патэнцыял сабраць 100 тысяч подпісаў. Магчыма, у іх ёсць нейкія дамоўленасці з уладамі ў выпадку „незбора” 100 тысяч подпісаў, але каб, тым не менш, застацца ў тым сцэнары, які ім прапануе ўлада. Тут цяжка сказаць. Мы ж плануем дзейнічаць адкрыта. І мы перакананыя, што без аб’яднання немагчыма правесці сур’ёзную, самастойную, незалежную ад уладаў кампанію. Таму заклікаем усіх тых, хто хацеў бы разам з намі быць у такой кампаніі, разам з намі апеляваць выключна да грамадства, а не чакаць нейкіх падачак ад уладаў, далучацца да супольнай кампаніі па вылучэнню адзінага кандыдата.
RR: Аляксандр Лукашэнка ледзь не кожны дзень з’яўляецца на экранах тэлевізараў. І ўражанне, што ён ужо сваю прапагандысцкую папулісцкую перадвыбарчую кампанію пачаў. Ці не наводзіць гэта на думку, што выбары могуць быць аб’яўлены раней, чым у 2020 годзе?
Юрась Губарэвіч: Аляксандр Лукашэнка ніколі не знікаў з экранаў беларускага тэлебачання, таму тут цяжка сказаць, калі ў яго старт, а каля завяршэнне. Але ў адрозненне ад усіх папярэдніх гадоў і кампаніяў, на сёння ён мае крытычна нізкі рэйтынг. І ўсе гэтыя заклінанні, асабліва жангліраванне старымі тэмамі,- нібыта барацьбой з карупцыяй, альбо вяртанне да заробкаў, якія ўжо напэўна ў сёмы раз абяцанае, – па 500, – гэта ўсё не спрацоўвае. Людзі бачаць рэальна, што эканамічная палітыка тупіковая, што краіна не мае перад сабой планаў і магчымасцяў для сур’ёзнага развіцця і нават стабілізацыі эканомікі. А калі і ёсць такія планы, то яны ніяк не звязаныя з сённяшнім апаратам, бо ён сам па сабе не здольны да рэфармавання. Таму наўрад ці Аляксандру Лукашэнку гэтыя з’ўленні „на тэлевізары” вельмі моцна дапамогуць. Асабліва ў сітуацыі магчымых грамадскіх абурэнняў з нагоды ўключэння больш як паўмільёна беларусаў у чарговы спіс „дармаедаў” і спробаў выкалачвання апошніх грошаў з іх кішэняў.
RR: Ну вось, здаецца, для апазіцыі спрыяльны момант па-сапраўднаму пазмагацца за ўладу. Выкарыстаеце?
Юрась Губарэвіч: Натуральна, мы будзем рабіць усё магчымае, каб перамены ў Беларусі адбыліся і каб іншыя людзі кіравалі Беларуссю. Каб іншыя людзі праводзілі рэформы і выводзілі нашу краіну з таго тупіка, куды больш чым за 20 гадоў завёў яе Аляксандр Лукашэнка.
RR: Але толькі геапалітычны фактар, ціск і пагрозы з боку Расеі, перашкаджае. Можна пачуць, нават ад апазіцыянераў, ці былых апазіцыянераў, што Аляксандр Лукашэнка ледзь не адзіны, хто здольны ў гэтай сітуацыі выкручвацца і незалежнасць краіны адстаяць.
Юрась Губарэвіч: Тое, што Лукашэнка гарант незалежнасці – гэта выглядае як поўная лухта. Таму што перадусім яго галоўная мэта – гарантаваць уласнае знаходжанне ва ўладзе. Канешне, каб кіраваць краінай – гэтая краіна павінна быць фармальна незалежнай. Аднак гэтая мэта, – бясконцае знаходжанне ва ўладзе, гэта тое, што не супадае з мэтамі і чаканнямі беларускага грамадства. Таму гэтая сітуацыя павінна змяніцца. І на сёння весь той дзяржаўны апарат, сілавыя ведамствы, якія дзясяткі гадоў былі скіраваны на падаўленне іншадумства, якім праз аддзелы ідэалогіі „ўціралі” ў галовы, што Беларусь гэта ўвогуле не самастойная краіна, а нейкая частка „русского мира”, яны не здольныя ў адначассі рэфармавацца. І разлічваць, што створаныя Аляксандрам Лукашэнкам органы КДБ альбо міліцыі выйдуць бараніць незалежнаць у крытычны момант, не выпадае. Адзіны, да каго мы можам апеляваць, гэта беларускае грамадства. Але беларускае грамадства мусіць мець глыток свабоды, перадусім у выглядзе незалежных сродкаў масавай інфармацыі, доступу да альтэрнатыўнага меркавання, што працягвае падаўляцца Аляксандрам Лукашэнкам. Бо па-ранейшаму ні партыі, ні грамадскія аб’яднанні не маюць магчымасці свабодна працаваць з людзьмі. Шмат каго не рэгіструюць, шмат каго проста абмяжоўваюць у правядзенні нейкіх мерапрыемстваў. Пра свабоду СМІ казаць таксама не даводзіцца. Бо мы бачым наступ на буйныя сродкі масавай інфармацыі ў апошнія гады. І гэта на фоне так званай „лібералізацыі”.
Таму тут нічога не мяняецца. І не Аляксандр Лукашэнка ёсць гарантам незалежнасці, а толькі тыя людзі ў Беларусі, якія ўсведамляюць каштоўнасць гэтай незалежнасці, – лічыць Юрась Губарэвіч.
Цалкам размова:
Гутарыў Генадзь Барбарыч, Беларускае Радыё Рацыя
