На ўліку КДБ
Кожны грамадзянін СССР ад самога нараджэння трапляў на нейкі ўлік. Спярша – па месцы прапіскі, потым – па месцы вучобы, потым – у складзе піянерскай арганізацыі. Камсамол, прафкам, спарткам, добраахвотная народная дружына, АСАВІЯХІМ, ваенкамат, асобы аддзел Савецкай арміі… Яшчэ быў улік у партыйнай арганізацыі для членаў КПСС і ўлік у міліцыі для правапарушальнікаў.
Але ж самым страшным было патрапіць у поле зроку савецкіх спецслужбаў. Такі ўлік за сталінскімі часамі мог скончыцца ў лепшым разе турэмным тэрмінам, а ў горшым – расстрэлам.
Цяпер архівы савецкіх спецслужбаў адкрытыя для вывучэння ва Украіне. У гэтых архівах – тысячы справаў і на нашых землякоў.
Чытаем, слухаем і ўражваемся…
Уладзіслаў Ахроменка
Справа 1940 г. “Вярбоўка падчас следства”
таму
20 снежня 1939 года за незаконны пераход нямецка-савецкай мяжы быў затрыманы дваццацідвухгадовы Францішак Шымец, этнічны паляк.
Справа 1942 г. “Чэкіст на фронце: дэзерцір, алкаголік, гвалтаўнік і забойца”
таму
Абрэвіятура “НКВД” паралізоўвала свядомасць савецкіх грамадзянаў падчас вайны не менш, чым у эпоху Вялікага Тэрору.
Справа 1965 г. “Як райкам партыі сфальсіфікаваў цэлы партызанскі атрад”
таму
Афіцыйная гісторыя вайны, якую савецкія і постсавецкія гісторыкі называюць “Вялікай Айчыннай” – гэта паўпраўда, паўвыдумкі, а тое і проста прымітыўная хлусня.
Справа 1942 г. “Скаргі на голад – дапамога Гітлеру!”
таму
10 снежня 1942 года Асобы аддзел 52 Арміі арыштаваў двух чырвонаармейцаў, сярод каторых быў і наш зямляк, дзевятнаццацігадовы Іван Кашкін.
Справа 1939 г. “Як варажбітка-беларуска агітавала супраць савецкай улады”
таму
У трыццатыя гады ў “антысавецкай агітацыі” маглі абвінаваціць практычна кожнага: калгасніка і акадэміка, камісара і сантэхніка, героя Грамадзянскай вайны і былога белагвардзейца.
Справа 1972 г. Ліст на “Радыё Свабода”
таму
17 сакавіка 1972 года опергрупа КГБ затрымала ў вёсцы Кучынаўка, што на Чарнігаўшчыне, трыццаціаднагадовага Леаніда Нікіфаравіча Цераховіча, тамтэйшага трактарыста.
Справа 1937 г. “Пратэстная галадоўка ў савецкай турме. Як гэта адбывалася”
таму
Пратэстныя турэмныя галадоўкі практыкаваліся яшчэ за царскімі часамі, прытым – выключна “палітычнымі”.
Справа 1937 г. “Артадаксальны камуніст у кіпцюрах НКВД”
таму
Падчас Вялікага Тэрору 1937-1939 гадоў немалую частку рэпрэсаваных складалі і…
Справа 1935 г. “Як журналісцкі калектыў пасадзіў свайго галоўнага рэдактара”
таму
Калі б нашаму сучасніку прапанавалі пачытаць падшыўку савецкіх газет 30-х гадоў – ён, напэўна, памёр бы з нудоты ўжо на другім нумары.
Справа 1941 г. “Антысавецкая перадача на савецкім радыё”
таму
У трыццатыя гады радыё было для народа тым, чым для нас цяпер з’яўляюцца тэлебачанне і інтэрнэт.