На ўліку КДБ
Кожны грамадзянін СССР ад самога нараджэння трапляў на нейкі ўлік. Спярша – па месцы прапіскі, потым – па месцы вучобы, потым – у складзе піянерскай арганізацыі. Камсамол, прафкам, спарткам, добраахвотная народная дружына, АСАВІЯХІМ, ваенкамат, асобы аддзел Савецкай арміі… Яшчэ быў улік у партыйнай арганізацыі для членаў КПСС і ўлік у міліцыі для правапарушальнікаў.
Але ж самым страшным было патрапіць у поле зроку савецкіх спецслужбаў. Такі ўлік за сталінскімі часамі мог скончыцца ў лепшым разе турэмным тэрмінам, а ў горшым – расстрэлам.
Цяпер архівы савецкіх спецслужбаў адкрытыя для вывучэння ва Украіне. У гэтых архівах – тысячы справаў і на нашых землякоў.
Чытаем, слухаем і ўражваемся…
Уладзіслаў Ахроменка
Справа 1941 г. “Расстрэльная тэчка НКВД. Як выконваліся смяротныя прысуды”
таму
Сярод дакументаў НКВД, рассакрэчаных ва Украіне, ёсць і тыя, з якіх знялі грыфы сакрэтнасці зусім нядаўна. Так, “расстрэльныя тэчкі” сталі даступнымі для вывучэння толькі ў красавіку 2016 г.
Справа 1944 г. “Любоў да чысціні як артыкул абвінавачвання”
таму
Ці не палова следчых спраў НКВД-МГБ 1943-49 гадоў тычацца тых, каго Савецкая ўлада вінаваціла ў “дзяржаўнай здрадзе”, “саўдзельніцтве акупантам” і “пераходзе на бок ворага”.
Справа 1931 г. “Антысавецкая партызанка эпохі масавых рэпрэсій”
таму
Але ж былі, былі героі, якія не збаяліся весці супраць Саветаў узброеную барацьбу!
Справа 1943 г. “Пралетарская помста стукачу”
таму
Значная частка палітычных арыштаў другой паловы трыццатых адбывалася пасля даносаў,…
Справа 1945 г. “Чорная котка” украінска-беларускага сумежжа”
таму
Старэйшае пакаленне, напэўна, добра памятае серыял “Месца сустрэчы змяніць нельга”, пра карказломныя ліхтугі савецкіх дэтэктыва Глеба Жыглова і Валодзі Шарапава.
Справа 1937 г. “Банкаўская растрата з трацкісцкімі мэтамі”
таму
У другой палове трыццатых кожная нарада ў кожным аддзеле кожнага абласнога Упраўлення НКВД Савецкага Саюза, ад Берасця да Сахаліна, пачыналася з прыняцця планаў на бліжэйшыя дзесяць дзён.
Справа 1941 г. “Уцёкі з ГУЛАГа”
таму
У архівах былога савецкага КГБ не так ужо і багата спраў, якія тычацца ўцёкаў асуджаных “ворагаў народа” з ГУЛАГа.
Справа 1937 г. “Канфіскацыі маёмасці па расстрэльных прысудах. Як гэта рабілася”
таму
Справа нашага земляка, Фёдара Ляхоўскага, была тыповай для свайго часу. Фёдара Іванавіча, дырэктара сельгастэхнікума ў Нежыне, арыштавалі 20 жніўня 1937 г. як “правага трацкіста”.
Справа 1927 г. «Па прафесіі я аферыст…»
таму
У архівах былога КГБ сустракаюцца следчыя справы, якія чытаюцца, рыхтык прыгодніцкія раманы.
Справа 1951 г. «Ліст ветэрана Першай дывізіі ім. Касцюшкі тав. Сталіну»
таму
Як пасля вайны складаліся лёсы тых шарагоўцаў, якія служылі ў хаўрусным Савецкай арміі Войску Польскім?