На ўліку КДБ
Кожны грамадзянін СССР ад самога нараджэння трапляў на нейкі ўлік. Спярша – па месцы прапіскі, потым – па месцы вучобы, потым – у складзе піянерскай арганізацыі. Камсамол, прафкам, спарткам, добраахвотная народная дружына, АСАВІЯХІМ, ваенкамат, асобы аддзел Савецкай арміі… Яшчэ быў улік у партыйнай арганізацыі для членаў КПСС і ўлік у міліцыі для правапарушальнікаў.
Але ж самым страшным было патрапіць у поле зроку савецкіх спецслужбаў. Такі ўлік за сталінскімі часамі мог скончыцца ў лепшым разе турэмным тэрмінам, а ў горшым – расстрэлам.
Цяпер архівы савецкіх спецслужбаў адкрытыя для вывучэння ва Украіне. У гэтых архівах – тысячы справаў і на нашых землякоў.
Чытаем, слухаем і ўражваемся…
Уладзіслаў Ахроменка
Справа 1941 г. “Аповеды пра фронт як антысавецкая агітацыя”
таму
Лета 1941 года стала для Чырвонай арміі катастрафічным. За першыя месяцы вайны Заходні фронт быў знішчаны ўшчэнт.
Справы 1936-87 гг. “Як склаліся лёсы катаў НКВД”
таму
У 1988 годзе тагачасны Старшыня КГБ СССР, таварыш Віктар Міхайлавіч Чэбрыкаў у інтэрв’ю газеце “Праўда” паскардзіўся на сталінскія рэпрэсіі ў органах НКВД.
Справа 1937 г. “Паляшуцкая ўпартасць супраць следчага НКВД”
таму
20 жніўня 1937 года Райаддзел НКВД мястэчка Малая Дзевіца, што на Чарнігаўшчные, арыштаваў трыццацічатырохгадовую Праскоўю Станіславаўну Харытонаўну.
Справа 1941 г. “Лагерны “давесак” на этапе ў ГУЛАГ”
таму
Самымі безабароннымі перад магутным механізмам НКВД былі замежнікі.
Справа 1943 г. “Як фашысцкі садоўнік спойваў гітлераўскіх афіцэраў”
таму
Следчыя справы НКВД часоў Другой Сусветнай вайны багатыя на неверагодную бязглуздзіцу, перш за ўсё – у масавых абвінавачваннях у супрацы з нацыстамі.
Справа 1945 г. “Фабрыка расейскіх троляў з Трэцяга Рэйху
таму
Маштабная імперская прапаганда пад расейскім трыколерам з’явілася не сёння і не ўчора. Да методыкі і практыкі ідэалагічнай апрацоўкі рускамоўнага насельніцтва прыклалі руку і гітлераўцы.
Справа 1944 г. «Савецкая інтэлігенцыя на службе нацыстаў»
таму
У «несавецкія інтэлігенты» аўтаматычна запісваліся не толькі тыя, хто атрымаў вышэйшую адукацыю ў царскія часы ці ў капіталістычным замежжы, але і нацыянальна арыентаваныя настаўнікі, навукоўцы, літаратары, мастакі і іншая «контра ў вышыванках».
Справа 1941 г. “За самаволку – расстрэл!”
таму
Увосень 1941 года Чырвоная армія імкліва кацілася на усход. Пад ударамі гітлераўцаў дывізіі памяншаліся да памераў палкоў, палкі ператвараліся ў батальоны, а батальоны ва ўзводы.
Справа 1945 г. “Міхал Вітушка: хто, дзе, калі?”
таму
Дастаткова ў патрыятычным беларускім таварыстве прамовіць імя Міхала Вітушкі ці згадаць тое імя ў сацыяльных сетках, як рэакцыі імгненна палярызуюцца.
Справа 1944 г. “Савецкая інтэлігенцыя на службе нацыстаў”
таму
Уся “несавецкая” інтэлігенцыя была амаль што цалкам вынішчаная ў дваццатыя-трыццатыя гады.