На ўліку КДБ
Кожны грамадзянін СССР ад самога нараджэння трапляў на нейкі ўлік. Спярша – па месцы прапіскі, потым – па месцы вучобы, потым – у складзе піянерскай арганізацыі. Камсамол, прафкам, спарткам, добраахвотная народная дружына, АСАВІЯХІМ, ваенкамат, асобы аддзел Савецкай арміі… Яшчэ быў улік у партыйнай арганізацыі для членаў КПСС і ўлік у міліцыі для правапарушальнікаў.
Але ж самым страшным было патрапіць у поле зроку савецкіх спецслужбаў. Такі ўлік за сталінскімі часамі мог скончыцца ў лепшым разе турэмным тэрмінам, а ў горшым – расстрэлам.
Цяпер архівы савецкіх спецслужбаў адкрытыя для вывучэння ва Украіне. У гэтых архівах – тысячы справаў і на нашых землякоў.
Чытаем, слухаем і ўражваемся…
Уладзіслаў Ахроменка
Справа 1938 г. “Зайздрасць як матыў для даносу ў НКВД”
таму
У трыццатыя гады ці не большасць даносаў у НКВД пісалася з ідэалагічных прычынаў. Была, аднак, катэгорыя савецкіх грамадзянаў, якая пісала даносы на суседзяў і знаёмых з-за звычайнай зайздрасці.
Справа 1946 г. «Як расейскія казакі з Вермахта вынішчалі беларусаў»
таму
У час Другой сусветнай вайны абсалютная большасць калабаранцкіх частак, якія ваявалі на баку гітлераўцаў, пазначалася ў назвах, як «русские».
Справа 1945 г. «Супрацоўнік НКВД, палітрук заградатрада, карнік РОА…»
таму
У 1945-м годзе, згодна дамоваў СССР і ЗША, амерыканцы перадалі Маскве ўсіх былых савецкіх грамадзянаў, якіх вызвалілі з нямецкага палону, а таксама тых, хто ваяваў на баку нацыстаў.
Справа 1936 г. «Савецкія чэкісты супраць антысавецкіх анекдотаў»
таму
Найбольш ўважлівымі слухачамі антысавецкіх анекдотаў у Савецкім Саюзе былі чэкісты, якія і ацэньвалі дасціпнасць апавядальнікаў згодна Крымінальнага кодэкса.
Справа 1943 г. Як «фашысцкі прыхвасцень» уратаваў украінскае мястэчка
таму
Адзін з нешматлікіх выпадкаў сталінскай эпохі, калі масавае заступніцтва сумленных людзей уратавала арыштанта ад несправядлівага прысуду.
Справа 1941 г. “Вясковая п’янка і камсамольскі данос”
таму
Улетку 1941 года шмат у якіх вёсках Беларусі, Украіны і…
Справа 1941 г. “Гомельскі чыгуначнік супраць Саўінфармбюро”
таму
Савецкія людзі далёка не заўсёды давалі веры сталінскай прапагандзе. Асабліва…
Справы трыццатых гадоў. „Методыкі допытаў у НКВД”
таму
На допытах у НКВД сваю віну вызнавалі амаль усе.
Стаханаўцы з НКВД: планы па расстрэлах, арыштах і вярбоўках
таму
Справы другой паловы 1930-х гадоў «Стаханаўцы з НКВД: планы па…
Справа 1937 г. “Жыжнеўскі, дыверсант з Ваўкавыска”
таму
У другой палове трыццатых гадоў крымінальны артыкул “шкодніцтва” быў, напэўна, другім па папулярнасці пасля “шпіянажу”.