Ці ёсць беларускія спартовыя клубы на эміграцыі?
Кожны дзень мы пачынаем „Раніцу з Рацыяй” з таго, што гартаем каляндар і згадваем славутыя падзеі беларускай гісторыі, у тым ліку і землякоў, якія праславіліся сваімі дзеяннямі. Спорт — адна са сфераў, дзе мы ведаем далёк не ўсё. Чалавек, які цікавіцца спортам, лёгка назаве шэраг прозвішчаў алімпійскіх трыўмфатараў, чэмпіёнаў свету з Беларусі. Аднак ёсьць цэлая сфера, пра якую мы ведаем вельмі мала — замежныя спартоўцы беларускага паходжання. А іх шмат у адным толькі футболе — найпапулярнейшым відзе спорту ў свеце.
Пра гэта Кастусь Багушэвіч паразмаўляў са спартовым журналістам Сяргеем Селіванавым:
Бадай найвядомейшым спартоўцам беларускага паходжання з’яўляецца найлепшы хакеіст усіх часоў — Уэйн Грэцкі з Канады. Прычым гэта якраз прыклад нашчадка эмігрантаў, які дакладна памятае свае карані. Грэцкі неаднаразова згадваў, як ягоны дзед Цярэнцій Лаўрэньцевіч размаўляў на беларускай мове. Дзед паходзіў з Гарадзеншчыны і пераехаў у Канаду на пачатку ХХ стагоддзя. У складзе зборнай ЗША выступае Алекс Гальчанюк, сын гульца зборнай Беларусі 90-х Аляксандра Гальчанюка.
У футболе, як і пацвердзіў Сяргей Селіванаў, суседзі беларусаў — украінцы і палякі мэтанакіравана шукаюць гульцоў са сваімі каранямі. Вось прыклад журналісцкіх пошукаў калег з Украіны (https://football24.ua). Праўду кажучы, пакуль паўднёвыя суседзі беларусаў ані разу не скарысталіся паслугамі этнічных украінцаў з-за мяжы. Напрыклад, у зборную Украіны Рафаэла Собіса нават не запрашалі, хаця пра ягоныя карані было вядома з юнацкіх гадоў, затое зрабілі пашпарт іншаму бразільцу — Марласу, які ніякіх украінскіх каранёў не мае. Палякі небеспадстаўна ганарыліся сваімі «вушамі» ў іншых зборных. Здаралася, нават смяяліся, у прыватнасці, з атакі зборнай Нямеччыны, дзе пару нападнікаў складалі польскія эмігранты Міраслаў Клозэ і Лукаш Падольскі. Праўда, у 2008 годзе было не да жартаў, калі на чэмпіянаце Еўропы менавіта Падольскі забіў два мячы зборнай сваёй гістарычнай радзімы, і немцы перамаглі.
Сяргей Селіванаў зацікавіўся футбалістамі беларускага паходжання яшчэ ў 90-х, калі падчас універсітэцкае вучобы пазнаёміўся з аргентынцамі. Многія з іх заўзелі за клубы «Лянус» і «Чакарыта Хуніярс», а таму нават да эпохі ўсеагульнага інтэрнэту журналіст мог раскопваць карысныя факты. Аргентынцы і давалі беларускаму даследчыку футболу цікавую інфармацыю.
Дарыа Сівіскі (Darío Andrés Siviski) — быў першым вядомым футбалістам з Аргентыны з беларускімі каранямі, пра каго даведаўся Сяргей Селіванаў. Продкі Дарыа эмігравалі ў Паўднёвую Амерыку з Гарадзеншчыны. Былі беларускімі шляхціцамі з роду Сівіцкіх. Пачаў выступленні Дарыа на футбольным полі ў вялікім аргентынскім клубе «Рывер Плэйт» з Буэнас-Айрэса. Затым гуляў за іншыя вядомыя клубы, такія як мексіканская «Талука», аргентынскія «Індэпенд’ентэ», «Эстудыянтэс», «Сан-Ларэнса». Дарэчы, з трыбуны на гульню паўабаронцы з доўгімі кучаравымі валасамі Сівіскага неаднаразова глядзеў будучы Папа Рымскі Францыск І, палымяны заўзятар «Сан-Ларэнса». Сівіскі правёў 6 матчаў за зборную Аргентыны, у тым ліку на Кубку Амерыкі-1987, дзе разам з ім у зборнай былі легендарныя Дыега Марадона і Клаўдыа Каніджа. І больш за 200 матчаў у наймацнейшым футбольным дывізіёне Аргентыны, а таксама абараняў гонар краіны на Алімпіядзе-1988 у Сеуле. Цяпер нашчадак беларусаў Дарыа Сівіскі працуе футбольным агентам, дапамагае маладым футбалістам знаходзіць каманды і добрыя ўмовы кантрактаў.
На фота Дарыа Сівіскі справа
Праўда, у Аргентыне Дарыа Сівіскага і сёння называюць Ruso, што азначае «расеец». Справа ў тым, што аргентынцы на пачатку ХХ стагоддзя не надта хацелі глыбока капаць карані новапрыбылых грамадзян, і таму запісвалі ў «руса» ўсіх, хто прыехаў з колішняй Расейскай імперыі. Такім чынам, пад такое найменне траплялі і беларусы, і ўкраінцы, і нават габрэі. Нешта падобнае адбываецца ў Аргентыне і цяпер, калі эмігрантаў з арабскіх краін часцяком называюць Turco (турак). Наогул, варта сказаць, што не паўсюль на эміграцыі беларусам удавалася заснаваць сваё задзіночанне, часам прадстаўнікі нашага народа жылі адасоблена і хутка забывалі карані, а некаторыя далучаліся да расейскай, польскай, украінскай ці нават летувіскай дыяспары. У межах кампактнага пражывання беларусаў у нашых эмігрантаў захоўвалася больш магчымасцяў трымацца сваёй культуры.
Знайсці ў Аргентыне гульцоў беларускага паходжання не складана. Напрыклад, 33-гадовы Пабла Астапкевіч (Pablo Ostapkievicz) гуляў у Калумбіі і ў трэцім аргентынскім дывізіёне. 32-гадовы нашчадак шляхецкага роду Калінскіх — Энца Калінскі (Enzo Kalinski) выступае за «Эстудыянтэс» з Ла-Платы, а ў 2014 годзе заваяваў галоўны трафей Паўднёвай Амерыкі — Кубак Лібертадорэс у складзе «Сан-Ларэнса». Ёсць гульцы ў Аргентыне з прозвішчамі Бялькевіч, Крупскі, Траянскі. А мы ж яшчэ шмат не ведаем пра беларускае паходжанне тых, хто ўжо не носіць тыповыя для беларусаў прозвішчы. Інтэрнацыянальныя шлюбы і іншыя абставіны спрычыняліся да зменаў іхных прозвішчаў. Таму яшчэ ёсць і шмат футбалістаў з тыповымі лацінаамерыканскімі прозвішчамі Гомэс, Дыяс, Рыдрыгес, Суарэс, у венах якіх можа цячы беларуская кроў.
Браты Марсэль і Эрнан Новікі (Marcel Novick Rettich y Hernán Novick Rettich) — не першыя са сваёй сям’і, хто праславіўся ва Уругваі. Іх бацька, бізнесовец Эдгарда Новік вядомы таксама ў палітычных колах, а ў 2016 годзе заснаваў нават «Народную партыю» (Partido de la Gente), якая стаіць на пазіцыях неалібералізму і правага папулізму. Сястра Марсэля і Эрнана — акторка, а яны знайшлі сваю славу ў футболе. Марсэль, які нарадзіўся ў 1983, гуляе ў сярэдняй лініі з акцэнтам на абарону, мае мянушку Вікінг.
Эрнан 1988 года нараджэння мае мянушку «Сэнсэй», таксама гуляе ў сярэдняй лініі, але з акцэнтам на атаку. Абодва браты, прозвішча якіх вельмі рэдкае ва Уругваі і абсалютна звыклае ў кожным горадзе Беларусі, лепшыя гады правялі ў «Пэньяролі», дзе станавіліся чэмпіёнамі краіны. Старэйшы брат Марсэль і цяпер выступае за клуб, які заснавалі чыгуначнікі Монтэвідэа. А Эрнан яшчэ ў 2017 годзе пераехаў у Парагвай, дзе да студзеня 2020 паспеў змяніць тры клубы — «Гуарані», «Сэрра Партэнья» і «Соль дэ Амэрыка».
Не забудзем яшчэ аднаго гульца з беларускім прозвішчам і, верагодна, каранямі. Таксама ўругваец і таксама з «Пэньяролю» — Эрнан Петрык (Hernán Petryk). 25-гадовы правы абаронца ўжо двойчы станавіўся ў складзе самага тытулаванага клуба Уругвая чэмпіёнам краіны. Раней ён выступаў за моладзевую зборную Уругвая, а ў нацыянальную каманду пакуль яго не запрашалі.
Аўтарытэт мінулых гадоў — Дыега Клімовіч (Diego Klimovicz). Нападнік з Аргентыны, які лепшыя гады правёў у нямецкім «Вольфсбургу», а таксама «Барусіі» з Дортмунда. Вядомы галеадор, як зазначыў у размове Сяргей Селіванаў, яшчэ падчас кар’еры выклікаў спрэчкі паміж украінцамі, палякамі і беларусамі. Прычым з Беларусі запрашэння ў зборную Дыега не дачакаўся, хаця Беларуская федэрацыя футболу даследвала карані футбаліста. А за Украіну і Польшу, адкуль прапановы паступалі, так і не згуляў. У нацыянальную зборную Аргентыны, у якую ён марыў патрапіць, Клімовіча так і не выклікалі, нягледзячы на шырокую вядомасць і шмат забітых галоў у адной з наймацнейшых ліг планеты, нямецкай. Адбілася канкурэнцыя — ў Аргентыны ў той час бліскуча гулялі і спраўна забівалі Габрыэль Батыстута, Эрнан Крэспа і іншыя зоркі. Украінцы без сумневаў называлі дзеда Клімовіча «ўкраінцам з тэрыторыі Польшчы», а палякі называлі форварда «нашчадкам эмігрантаў з тэрыторыі, якая ўваходзіла ў склад Польшчы», а туды, як вядома, уваходзіла частка беларускіх земляў.
З футбалістаў, якія працягваюць выступленні і знаходзяцца ў яшчэ перспектыўным веку, можна вылучыць 28-гадовага нападніка Дыега Бялькевіча з Буэнас-Айрэса, які гуляе ў 2-м дывізіёне чэмпіянату Чылі. Ягоны дзед Станіслаў з-пад Гародні, пасля прыбыцця ў Аргентыну ўзяў сабе імя Эстаніслао. За аргентынскія «Платэнсэ» і «Браўн дэ Адроге» выступаюць абаронцы Факунда Шарко (Facundo Szarko) і Фернанда Касцюк (Fernando Cosciuc). За «Нуэва Чыкага» гуляе 27-гадовы форвард Федэрыка Васільчык (Federico Vasilchik). Варта заўважыць, што большасць такіх прозвішчаў пішуцца ў Паўднёвай Амерыцы польскай лацінкай, што адпавядае таму, як падаваліся прозвішчы на тэрыторыі Польшчы, у тым ліку так пісаліся і беларускія.
Яшчэ адна важная сфера, у якой і Польшча, і Украіна значна пераўзыходзяць Беларусь, — клубы. Сяргей Селіванаў нездарма казаў, што многія нацыі, у тым ліку армяне, немцы, палякі, украінцы маюць свае нацыянальныя клубы за мяжой. У Беларусі, нягледзячы на моцныя дыяспары ў Злучаных Штатах і Канадзе, нічога не вядома пра спартовыя клубы, якія б стваралі нашы эмігранты. А вось суседзі палякі, напрыклад, маюць шмат асяродкаў спорту, у прыватнасці, футбольных каманд за мяжой, у тым ліку за акіянам (https://igol.pl/pilkarscy-ambasadorzy-polski).
Некаторыя клубы, напрыклад, «Палонія», створаная ў Аргентыне, маюць свае сайты (http://poloniafc.com.ar/pl/inicio).
Колькасць беларусаў у Злучаных Штатах паводле падлікаў Вітаўта Кіпеля.
Прафесійная ўкраінская футбольная каманда „Трызуб” 1966 г.
Колькасць украінскіх каманд на эміграцыі не меншая, а можа і большая за польскую (https://uk.wikipedia.org). Пераважна гуляюць яны на лакальным узроўні, аднак выконваюць важную функцыю — захоўваюць нацыянальную ідэнтычнасць, памяць пра гістарычную радзіму далёка за межамі краіны з дапамогай заняткаў футболам. Пры тым, што каманды цяпер ужо складаюцца не цалкам з гульцоў украінскага паходжання, а некаторыя футбалісты, асабліва даўніх хваляў эміграцыі, ужо не ўсе валодаюць мовай прашчураў. Тым не менш, захоўваецца сімволіка і традыцыі каманд, а таксама іх сувязь з гістарычнай радзімай.
На жаль, беларуская эміграцыя, вельмі багатая на культурныя імпрэзы, кнігі ўспамінаў і іншыя вялікія высілкі па захаванні роднай культуры, пакуль, аднак, не стварыла каманд у футболе, хакеі, валейболе, якія б сталі вядомымі ў Беларусі. Аўтар артыкула паспрабаваў зрабіць пару накідаў, як маглі б выглядаць эмблемы каманд беларускіх дыяспар за мяжой. Для назваў выбраны яскравыя беларускія словы, якія асацыююцца з гісторыяй Беларусі і роднай мовай.
Кастусь Багушэвіч, Беларускае Радыё Рацыя
Глядзіце таксама
