Білборд з выбачэннямі для бежанцаў з’явіўся на мяжы
«Прабачце – абмежаванне правоў чалавека» – такі надпіс з’явіўся на білбордзе на памежным пераходзе Тэрэспаль. Паводле Onet, гэта справа найбольш важных арганізацый у Польшчы, якія працуюць з бежанцамі і мігрантамі. Як паведамляе Onet, надпіс «Прабачце – мяжа правоў чалавека» ў Тэрэспалі – гэта сумесная акцыя Amnesty International, Фонду «Наш выбар», Польскага фонду гасціннасці, Хельсінкскага фонду па правах чалавека, Інфармацыйнага пункта мігрантаў, Асацыяцыі Homo Faber, Асацыяцыі прававых умяшанняў і Асацыяцыі Nomada і бежанцаў.
Арганізацыі сумесна звяртаюцца па ключавых пытаннях, якія тычацца захавання правоў і свабод чалавека ў Польшчы.
Паводле замежнікаў, супрацоўнікі памежнай службы, якія праводзяць праверкі ў Тэрэспалі, ігнаруюць просьбы бежанцаў аб міжнароднай абароне. Гэта азначае, што ім не дазваляецца звяртацца за статусам бежанца. Замежнікі, якія шукаюць міжнароднай абароны, накіроўваюцца ў Беларусь, што для іх не зʼяўляецца бяспечным месцам.
Ужо больш за чатыры гады арганізацыі масава вывучаюць скаргі ўцекачоў. Пра парушэнні, якія ўзнікаюць на польскіх межах, галоўным чынам на пераходзе Брэст-Тэрэспаль, ужо былі паведамлены, сярод іншых, Хельсінкскі фонд правоў чалавека, Міжнародная амністыя, Human Rights Watch, Асацыяцыя прававых умяшанняў, а таксама Амбудсмен і Амбудсмен па справах дзяцей. Шмат якія паведамленні Асацыяцыі прававых умяшанняў за час першага маніторынгу, які праводзіўся на пераходзе мяжы Брэст-Тэрэспаль у пачатку 2016 года, пацвердзілі сурʼёзныя парушэнні заканадаўства і няправільнае абыходжанне з замежнікамі супрацоўнікамі пагранічнай службы.
Кожны дзень туды прыходзяць замежнікі без дакументаў, якія даюць права на ўезд у Польшчу. Афіцэры польскай памежнай аховы апісваюць гісторыі, якія прымушаюць іх пакінуць краіны паходжання. Сярод іх, сярод іншых, людзі, якія пазбеглі пераследу, гвалту і катаванняў, і жанчыны, якія ратаваліся разам са сваімі дзецьмі. У Польшчы яны звяртаюцца за статусам бежанцаў, дзе імкнуцца знайсці прытулак. Права на падачу такой заявы замежнікам гарантуе арт. 56 раздзел 2 Канстытуцыі Польшчы і міжнароднага права.
Аднак памежная служба часта ігнаруе іх паведамленні аб пераследзе, пагрозы жыццю альбо бяспецы, заяўляючы ў заўвагах, што замежнікі заяўлялі пра эканамічныя прычыны ўезду ў Польшчу. Беларуская арганізацыя Human Constanta, якая адсочвае сітуацыю на памежным пераходзе ў Тэрэспалі, апублікавала справаздачу, у якой вынікае, што на Тэрэспальскім памежным пераходзе «польскія памежнікі відавочна бяздушныя і маюць дыскрымінацыйны падыход да бежанцаў». «Было так, што афіцэры польскай памежнай аховы гаварылі павышаным голасам і абражалі, высмейвалі альбо абражалі іх, адмаўляліся прымаць дакументы», – гаворыцца ў паведамленні.
Паводле аўтараў дакладу, у першай палове 2019 года ўцекачы спрабавалі звярнуцца па міжнародную абарону там, у Польшчы, як мінімум 1604 разы. Толькі ў 136 выпадках гэтыя заявы былі прыняты. У студзені 2019 года ў сярэднім ад 1 да 13 семʼяў кожны дзень селі ў цягнік з Берасця да Тэрэспаля. У 39 выпадках уцекачы пакінулі краіну паходжання з-за пагроз і пераследу, якія яны там цярпелі. Чатыры рэспандэнты назвалі катаванні галоўнай прычынай уцёкаў. Аднак арганізацыя не зафіксавала ніякіх дэкларацый аб выездзе з краін паходжання па эканамічных прычынах.
У 2017 годзе Еўрапейскі суд па правах чалавека (ЕСПЧ) выдаў часовыя пастановы, у якіх загадаў польскім уладам не адпраўляць замежнікаў у Беларусь і прымаць ад іх заявы на міжнародную абарону. Аднак польскія ўлады не выконвалі гэтыя ўказанні, што выклікала занепакоенасць сярод Еўрапейскага парламента. У пастанове ад снежня 2018 года па аналагічнай справе супраць Літвы ЕСПЧ выявіў парушэнне Еўрапейскай канвенцыі па правах чалавека пры адсутнасці заяў аб прытулку ад літоўскіх уладаў. Ён таксама прызнаў, што Беларусь не зʼяўляецца бяспечнай краінай для бежанцаў з Чачні.
Практыка польскіх судоў таксама паказвае, што працэдура адмовы ва ўездзе на мяжу праводзіцца няправільна. Падкрэслівалася, што афіцыйныя запіскі, падрыхтаваныя памежнай аховай, не могуць разглядацца як належная дакументацыя ходу размовы паміж афіцэрам і замежнікам.
Міністр унутраных спраў і адміністрацыі, адказваючы на пастулат Упаўнаважанага па правах чалавека аб гарантыі таго, што мяжа будзе аформлена ў перакладзе на мову, зразумелую для бежанцаў, і пратакол размоў, падпісаны імі, заявіў, што памежная служба не ўводзіць такое рашэнне, бо не думае, што яна патрэбная. Міністэрства ўнутраных спраў і адміністрацыя праігнаравалі практыку Вярхоўнага адміністрацыйнага суда.
Кансорцыум грамадскіх арганізацый, якія працуюць з бежанцамі і мігрантамі, быў створаны ў 2017 годзе і аб’ядноўвае 9 сацыяльных арганізацый: Amnesty International, Фонд «Наш выбар», Польскі фонд гасціннасці, Хельсінкскі фонд правоў чалавека, Інфармацыйны пункт мігрантаў, Польскі форум па міграцыі, Асацыяцыя Homo Faber, Асацыяцыя Юрыдычнае ўмяшанне, Асацыяцыя Nomada.
Мэтай арганізацыі зʼяўляецца праца з бежанцамі і мігрантамі, каб кожны мог у поўнай меры карыстацца сваімі правамі і свабодамі, ствараючы шырокую платформу для сумеснай дзейнасці, абмену вопытам, павышэння якасці працы і грамадскіх дыскусій у сферы міграцыі і інтэграцыі ў Польшчы.
Глядзіце таксама
