Вольным воля

Ме­сяц сне­жань, у ад­па­вед­нас­ці са сва­ім на­зо­вам, у пер­шай сва­ёй па­ло­ве кры­ху нам ас­не­жыў і пры­пуд­рыў не­ма­лы ку­со­чак све­ту. І на­ват ма­ро­зік пай­шоў ста­біль­ны ця­гам не­каль­кіх со­неч­ных дзён, што па­ча­ло зда­вац­ца, быц­цам уда­ло­ся нам апы­нуц­ца ў па­чуц­ці ней­кай нар­маль­нас­ці. А на­ват пры­га­жос­ці, пры­нам­сі той пры­род­най сты­хій­нас­ці. Але ўсё, што доб­рае ў гэ­тым све­це, хут­ка за­кан­ч­ва­ец­ца. Снеж­ная коў­д­ра-пуд­ра па­ча­ла зы­хо­дзіць у цем­нас­ці дня і но­чы з на­сту­піў­шы­мі га­ла­лё­дзіч­ны­мі даж­джа­мі. І сплы­ва­ю­чая стру­моч­ка­мі ва­да і ба­лот­ная гразь із­ноў на­ве­я­ла на ча­ла­ве­чае і зям­ное аб­ліч­ча па­чуц­ці су­му, дэп­рэс­ня­ку, маў­чан­ня і ўнут­ра­на­га ча­кан­ня леп­ша­га над­вор’я на ўлас­ным па­на­двор­ку ― тым вон­ка­вым і сва­ім ўнут­ра­на-ду­хоў­ным. Тут толь­кі моц­ная во­ля, пра­га і пе­ра­ка­на­насць у нар­маль­нас­ці і леп­шых днях жыц­ця ста­но­вяц­ца за­ру­кай той выт­рым­кі, якая дзя­куй Бо­гу, да­дзе­на яш­чэ ча­ла­ве­ча­му ро­ду.

Воль­на­му во­ля, ― га­во­раць ста­год­дзя­мі пра адзін з са­мых скла­да­ных і цяж­кіх мі­фаў і прыт­чаў бо­ска­га і люд­ско­га су­іс­на­ван­ня і зма­ган­ня ў кас­ма­га­ніч­ным па­рад­ку та­го зям­но­га све­ту. Тая «воль­ная во­ля» ду­шы, сэр­ца і ро­зу­му ― гэ­та той ру­ха­вік, што ты­ся­ча­год­дзя­мі клаў­ся пад жыц­цё­выя лё­сы і сцеж­кі вы­ба­ру сва­бо­ды са­мо­га ча­ла­ве­цтва, як і по­тым яго вы­яў­лен­ня ў цы­ві­лі­за­цый­ным фар­ма­це на­ро­даў і дзяр­жаў. У воль­на­га ча­ла­ве­ка на­ту­раль­най яму бу­дзе эм­па­тыя і ра­зу­мен­не ўза­е­ма­да­па­мо­гі і па­ша­ны для ін­шых. Тут не толь­кі спра­ва ва ўза­ем­ных ад­но­сі­нах лю­дзей, але ад­чу­ван­не і ра­зу­мен­не пат­рэ­бы свай­го гар­ма­ніч­на­га су­іс­на­ван­ня са све­там сак­раль­на-пры­род­на­га ўза­е­мап­ра­ні­кан­ня. Жыц­цё ў сва­бо­дзе і на­ту­раль­ным кру­газ­ва­ро­це вык­лі­кае ў нас пат­рэ­бу аба­ро­ны праў­ды пе­рад яе чар­тоў­скі­мі во­ра­га­мі і за­хоп­ні­ка­мі-не­на­віс­ні­ка­мі, на­ват пра­ва лю­дзей на на­дзею і ма­ры. Той ужо ад­чу­валь­ны і яш­чэ пры­ваб­лі­вы па­лон «праг­рэ­сіў­ных цы­ві­лі­за­цый­ных каш­тоў­нас­цей» у спа­лу­чэн­ні з эка­на­міч­на-юры­дыч­на-куль­ту­ра­ла­гіч­ным па­сы­лам бу­ду­чым у рэ­аль­нас­ці так­са­ма паст­кай, па­чы­нае ў што­раз боль­шай част­кі лю­дзей ста­віць (яш­чэ на шчас­це!), пад унут­ра­ную раз­ва­гу пы­тан­не пра ме­жы аса­бі­стай, ся­мей­най ці на­цы­я­наль­на-дзяр­жаў­най сва­бо­ды. Рэ­аль­ная вай­на ва­кол нас па­каз­вае як на да­ло­ні той каш­мар, што раз­бу­рае і раз­бі­вае не толь­кі дзяр­жаў­нае іс­на­ван­не, але і ча­ла­ве­чае пра­ва на сваё мыш­лен­не. Сі­лы зла і аг­рэ­сіі ў кож­ным іх выг­ля­дзе і фор­ме пат­ра­бу­юць што­раз боль­шай коль­кас­ці за­лож­ні­каў і ах­вяр дзе­ля сва­іх мэт пад­па­рад­ка­ван­ня і та­та­лі­тар­най ма­дэ­лі для іх­няй ула­ды. Гля­дзеў­шы на ба­ха­ю­чыя ўвесь час ва­ен­ныя боч­кі по­ра­ху ў што­раз то но­вых кроп­ках све­ту і аз­вя­рэн­не Крам­ля ў на­ме­ры ге­на­цы­ду ўкра­ін­ска­га на­ро­да і дзяр­жа­вы, як на да­ло­ні па­каз­ва­юць кры­ва­душ­насць між­на­род­най па­лі­ты­кі і рэ­аль­нас­ці мі­лі­тар­на­га суп­раць­ста­ян­ня на да­ро­зе пу­цін­скай Ра­сіі. Та­кой да­ро­гай та­та­лі­тар­най дык­та­ту­ры і зніш­чэн­ня бе­ла­ру­ска­га на­ро­да і яго не­за­леж­най дзяр­жа­вы з па­ло­вы дзе­вя­но­стых га­доў кро­чыць ма­скоў­скі служ­ка і ру­сі­фі­ка­тар Аляк­сандр Лу­ка­шэн­ка. З Ук­ра­і­ны і Бе­ла­ру­сі ма­ем та­ды да­чы­нен­не з ва­ен­ны­мі, па­лі­тыч­ны­мі, эка­на­міч­ны­мі бе­жан­ца­мі і ўце­ка­ча­мі ў та­кім вя­лі­кім ча­ла­ве­чым вы­мя­рэн­ні, што для на­ця­наль­на-ге­не­тыч­на-па­лі­тыч­най са­ма­стой­най бу­ду­чы­ні тых на­ро­даў скла­да­юць мяк­ка яш­чэ ка­жу­чы вя­лі­кую паг­ро­зу. У вы­пад­ку, не дай Бо­жа, не­ка­рыс­на­га хо­ду вай­ны ва Ук­ра­і­не страх ду­маць, што ча­кае ўсіх яе су­се­дзяў. Трэ­ця­га пры­хо­ду са­ве­таў не жа­даю ні­ко­му!

Я свядомы, што на­шым чы­та­чам та­кія роз­ду­мы мо­гуць здац­ца за­над­та пе­сі­мі­стыч­ны­мі, але як не бач хут­ка бу­дзе за на­мі пер­шае чвэр­ць­веч­ча двац­цаць пер­ша­га ста­год­дзя, якое з та­кой на­дзе­яй ві­та­лі мы на зло­ме двух ты­ся­ча­год­дзяў ― а вы­ка­за­ныя та­ды жа­дан­ні і спа­дзя­ван­ні на­конт роск­ві­ту ча­ла­ве­цтва і све­ту без вой­наў ака­за­лі­ся ілю­зі­яй, а мо на­ват ін­фан­ты­ліз­мам. Ме­на­ві­та жыц­цё ў ін­фан­ты­ліз­ме каш­тоў­нас­цей і по­гля­даў ― гэ­та ад­на з мэт тых, хто хо­ча паз­ба­віць нас ад­чу­ван­ня ін­стын­к­ту во­лі і сва­бо­ды. Ве­ру і ба­чу на шчас­це, што чы­та­чы «Ні­вы» ўсіх па­ка­лен­няў гэ­та ме­на­ві­та лю­дзі, якім па­чуц­цё быць бе­ла­ру­сам у Поль­ш­чы і свеце ёсць пра­я­вай іх пра­ва на аса­бі­стую і на­цы­я­наль­ную во­лю. Дзя­куй Вам за гэ­та ― бу­дзем да­лей ра­зам!

Графіка: humboldt-foundation.de

Яў­ген Ва­па, тыднёвік “Ніва”, №52, 2023 г.