На Зэльвеншчыне зусім нядаўна жылі дзве таленавітыя жанчыны. Адна з іх была настаўніцай роднай мовы і пісала вершы. Гэта – Валянціна Ададурава (1941-1995). Другая працавала культработнікам і таксама пісала вершы. Гэта – Ірына Данік (1949-2018). Пры жыцці вясковыя жанчыны выдалі толькі па адным зборніку паэзіі. У якіх адлюстравана любоў да роднай зямлі, да сваёй мовы, да беларускага працавітага народа.
Пра паэтку і настаўніцу Елкаўскай сярэдняй школы Зэльвенскага раёна Валянціну Ададураву нагадвае сёння адзіны зборнічак яе вершаў “Глыбінка”, які выйшаў з друку за год да смерці паэткі — у 1994 годзе.
Па сваіх светаадчуваннях, светаразуменнях, манеры думаць і гаварыць Валянціна Ададурава была найперш вясковай, сялянскай паэткай. Яе любоў да роднага краю была настолькі магутнай, усеабдуманай, што, правёўшы дзяцінства, юнацтва ў вёсцы паэтка зрабіла яе галоўным героем у сваіх паэтычных радках. Свае вершы яна прысвяціла зэльвенскім вёскам Шавулічы, Манцякі, Ялуцавічы, Елка, Крамяніца, родным краявідам і землякам. Уся істота паэткі была ахоплена такой нястрымнай любоўю да маленькай радзімы, што нічога, апроч яе, яна проста не магла ўспрымаць:
Гайдае рэчка тут ваду
Знаёмымі ўсплёскамі.
А я сцяжынкаю іду,
А я прыспешваю хаду —
Спаткацца з роднай вёскаю.
Валянціна Ададурава скончыла філалагічны факультэт Белдзяржуніверсітэта. Працуючы настаўніцай на Зэльвеншчыне, яны пісала вершы і дасылала іх у розныя выданні, якія з вялікай радасцю іх друкавалі. Настаўніцу і паэтку вельмі хваляваў лёс роднай зямлі, мовы і народа, прыгажосць беларускай прыроды, пытанні маралі і міру. Пра гэта яна таксама пісала.
Неспатольная прага любові да ўсяго блізкага, да гарадзенскага краю, Бацькаўшчыны, шчырых і добрых людзей гучалі ў яе мілых, адкрытых паэтычных радках. Вельмі часта перачытваю яе “Глыбінку” — зборнічак жаночых пачуццяў, захапленняў, радасці, дзе хораша апета родная зямля, якая, як магніт прыцягвала яе чуллівае сэрца. Чытаю яе вершы сёння і адчуваю, што без Беларусі ёй не было б спакою, не было б натхнення і святасці. Паэзія, землякі і родная зямля яе лячылі, суцяшалі, а паэтка іх апявала ў сваіх вершах. Гэтыя вершы Валянціна Ададурава пакінулам нам, як напамін пра яе, як наказ, як трэба любіць бацькоўскі кут, захапляцца ім, берагчы і шанаваць яго.
А яшчэ Валянціна Ададурава марыла пра музей Ларысы Геніюш у Зэльве. Яна магла б смела яго ўзначаліць, арганізаваць, быць там дырэктаркай і бясконца распавядаць пра Ларысу Геніюш. Шмат сваіх радкоў паэтка прысвяціла гэтай мужнай і таленавітай сваёй зямлячцы. Валянціна Ададурава вельмі перажывала смерць Ларысы Антонаўны:
Час веснавы, а Зэльвеншчына ў скрусе…
Над Зэльвай цёплы красавіцкі дзень.
Ідзем да Вас – ідзем да Беларусі,
І верым – з вамі да яе дайдзем…
Яе зямлячка Ірына Данік нарадзілася ў вёсцы Дзергілі на Зэльвеншчыне. У 1967 годзе скончыла Міжэрыцкую сярэднюю школу Зэльвенскага раёна. З 1968 года працавала токарам на Жданаўскім рамонтна-механічным заводзе Данецкай вобласці, вучылася на вячэрнім аддзяленні Жданоўскага індустрыяльнага тэхнікума.
З дзяцінства дзяўчына марыла стаць мастаком і мару ажыццявіла: у 1969 годзе паступіла ў Маскоўскі народны ўніверсітэт мастацтваў на факультэт выяўленчага мастацтва. Адначасна пісала прозу – апавяданні, эсэ. Вершы пачала пісаць у 1975 годзе. Першы верш надрукавала ў 1977 годзе ў зэльвенскай раённай газеце “Праца”, дзе пэўны час жанчына працавала карэктарам, лінатыпістам, селькарам.
У 1974 годзе Ірына Данік разам з сям’ёй вярнулася ў родныя мясціны, на Зэльвеншчыну. Працавала загадчыцай Дзергілеўскага сельскага клуба. Завочна скончыла Гарадзенскае культасветвучылішча. А з 1986 года Ірына Данік жыла ў вёсцы Стральцы Мастоўскага раёна, дзе працавала дыспетчарам калгаса “Рассвет”, а потым мастацкім кіраўніком Стралецкага сельскага дома культуры, які потым і ўзначаліла.
Вершы Ірыны Данік друкаваліся ў агульнабеларускім друку, калектыўных зборніках. Выдала адзіны зборнік вершаў “Мой светлы дзень” (2006 г.). А ў 2002 годзе Гарадзенскае тэлебачанне паказала дакументальны фільм пра яе творчасць, як паэткі і як мастачкі. У 2014 годзе яна заняла першае месца ў літаратурным конкурсе “Гародня – культурная сталіца Беларусі 2014”. Вось дзве страфы з розных вершаў Ірыны Данік:
Што месяц ззяе гузікам,
І не адчуеш дна.
Адна на сэрцы музыка,
І Беларусь адна.
***
Скланецца пушча,
Грозна зашуміць.
Мове не памерці!
Мове вечна жыць!
